Artykuły

Z inicjatywy lubelskich miłośników twórczości Brunona Schulza odsłonięto w niedzielę [19 listopada] w Drohobyczu tablicę pamiątkową poświęconą autorowi "Sklepów cynamonowych"

Niedziela była ostatnim dniem II. Międzynarodowego Festiwalu Brunona Schulza w Drohobyczu, w którym licznie uczestniczyli artyści i pisarze z Lublina. Po latach starań udało się upamiętnić specjalną tablicą miejsce śmierci Schulza, zastrzelonego na ulicy przez gestapowca. To wydarzenie - w rocznicę tej tragicznej śmierci - miało szczególny, wielowymiarowych charakter. Najpierw Józef Karpin, przewodniczący gminy żydowskiej odmówił kadisz, potem przy tablicy modlili się: ks. Sławomir z ukraińskiej grekokatolickiej cerkwi św. Trójcy, o. Bruno - polski bonifratr z Drohobycza oraz ks. Władysław, proboszcz polskiej drohobyckiej rzymskokatolickiej parafii św. Bartłomieja. Samo odsłonięcie mosiężnej, wmurowanej w chodnik tablicy, za sprawą Włodko Kaufmana, znanego lwowskiego artysty, przyjęło formę performance. Brunona Schulza pasjonowała mistyka znaczków pocztowych, więc idąc tym tropem Kaufman wcześniej pokrył tablicę stertą pocztowych marek i tkaniną, a po jej zdjęciu podczas uroczystości - rozdmuchał znaczki nie tylko z tablicy, ale i z klaserów prosto w zgromadzony wokół tłum tak, że przypominały różnokolorowe motyle. Tablica, ufundowana przez Fundację Janusza Palikota, a zaprojektowana przez Andrzeja A. Widelskiego, ma napis po ukraińsku i po polsku: "W tym miejscu 19.XI.1942 został zastrzelony przez gestapowca Wielki Artysta Drohobyczanin Bruno Schulz".

Po południu z recitalem piosenek w jidysz, po polsku i po ukraińsku, wystąpił niezwykły świadek najnowszych dziejów Drohobycza - Alfred Schreyer, ostatni żydowski uczeń Schulza z drohobyckiego gimnazjum. Wieczorem w kościele św. Bartłomieja Scena Plastyczna KUL zagrała "Bruzdę" Leszka Mądzika, a o godz. 19 z drohobyckiego Rynku wyruszył mistyczny pochód stacjami związanymi z życiem i prozą Schulza; czytano jego prozę po polsku i ukraińsku.

Nocny pochód zakończył tygodniowy festiwal zorganizowany przez Polonistyczne Centrum Naukowo-Informacyjne we współpracy z Instytutem Adama Mickiewicza, Instytutem Książki w Krakowie, Instytutem Polskim w Kijowie oraz UMCS, wspierany też przez Konsula Generalnego RP we Lwowie i prezydentów Drohobycza i Lublina. Wśród gości, obok znakomitych profesorów, literatów i tłumaczy z Polski i Ukrainy, byli młodzi schulzolodzy - poloniści nawet z Japonii, USA i Finlandii, a także Elżbieta Ficowska i Teresa Panas. Prowadzono ożywione dyskusje, chwilami wykraczające poza Schulza, problematykę pogranicza kultur, poza sferę czystej literatury.

Kultowy pisarz Jurek Pokalczuk, którego tutejsza młodzież rozpoznawała na ulicy, zaskoczona, że widzi go w Drohobyczu, mówił, iż ukraińska inteligencja uczyła się polskiego nie tylko, aby czytać literaturę polską, ale też polskie przekłady literatury światowej, które nie były we Lwowie czy Kijowie dostępne. - Światło na Ukrainę szło z Polski - stwierdził Pokalczuk. Bohdan Zadura, poeta i tłumacz, redaktor naczelny "Twórczości", komentując opinię, że jest on guru polskich młodych poetów, prostował, iż teraz grono poetów, z którymi czuje się związany, tworzą w dużej mierze poeci ukraińscy.

W bogatym programie był i recital piosenek Jacka Klaeyffa w dawnej synagodze, wieczory autorskie np. Waldemara Michalskiego z "Akcentu" i lwowskiego pisarza Andrzeja Pawłyszyna czy znanej dobrze w Polsce Natalii Śniadanko. Gorąco przyjęto wystąpienie dr Wiery Meniok, kierowniczki Centrum, prof. Jerzego Jarzębskiego, prof. Jerzego Święcha, dr Krzysztofa Czajkowskiego z MSZ RP, warsztaty translatorskie prof. Marii Gablewicz ze Lwowa, jak też drohobyckich naukowców. Całość autorskich wystąpień oraz ikonografia ukaże się specjalnym tomie ukraińsko-polskim podsumowującym dwie edycje festiwalu, finansowanym przez Instytut Polski w Kijowie.