Piękno czy zrozumienie życia? (fragment)
JÓZEF SZAJNA, malarz, scenograf, reżyser:
Powinienem powiedzieć, że sztuka współczesna jest nauczycielką życia. Bo na pewno jest. Tylko, że ja nie lubię, "pedagogizowania" w sztuce. Nie wiem czy klasycy, dawni mistrzowie zastanawiali się nad tym, czy ich dzieło będzie kogoś uczyło.
Uważam, że nie ma obecnie sztuki apolitycznej, bo przecież wszystko już lub prawie wszystko stało się polityką. A choć sam się w politykę, nie bawię, bo jest to sprawa śliska i brudna, raczej niszczy niż buduje, to w momencie ukończenia dzieła - nie mam nań wpływu. Odchodzi ode mnie i żyje własnym życiem.
Rozumienie sztuki jako tej, która ma rozwiązywać problemy, dawać gotowe odpowiedzi jest błędne. Nie musi mieć nic z nauczania i wyjaśniania, lecz działać na wrażliwość odbiorcy, kształtować jego wyobraźnię. Wiele rzeczy w sztuce współczesnej mi się nie podoba. Między efektem a wartością niezaprzeczalną jest duża różnica. "Pasami słuckimi" nie można utrwalać współczesnej kultury. Zaprzepaściliśmy współczesny teatr. Ciągle "robimy" edukację narodową dla młodzieży, ale w nienajlepszym wydaniu. Wciąż pojawia się jakiś tatuś, który uważa, że ma rację, choćby dlatego, że dłużej żyje. Chodzi o współczesną nośność sztuki. Zagraliśmy, zaśpiewaliśmy Polskę w piosence, lecz nie wykorzystaliśmy ludzkiej wyobraźni. A przecież sztuka stoi wyobraźnią.
