Współczesne koncepcje teatru
() Sztuka teatru jak żadna inna zależna jest od całego zespołu czynników i całego zespołu ludzi. Bardzo istotny wpływ na cały współczesny teatr polski wywierają sztuki plastyczne. Swinarski był również scenografem, zaczynał od malarstwa. Wykształcenie plastyczne mają Wajda i Grzegorzewski. Plastykami są Szajna i Kantor.
Józef Szajna zaczął tworzyć swój teatr jako teatr scenografa właśnie, wyniknął on z jego wizji i koncepcji plastycznych teatru, z jego obsesji, z jego bardzo indywidualnego widzenia świata. Ogromny wpływ na twórczość wywarły fakty z jego biografii. Jako kilkunastoletni chłopiec dostał się do Oświęcimia. Cudem uratował się od egzekucji, skazany na śmierć za nieudaną ucieczkę z Buchenwaldu. "Jestem z pętli odcięty i dzięki temu znam nie tylko życie". W jego pracach uderza niezwykła głębia i porażająca apokaliptyczna wizja świata. Zaczynał z tak świetnymi reżyserami jak Skuszanka i Krasowski, niedługo potem Grotowski. O "Akropolis" tak mówi: "Pokazałem więc dzień człowieka, który stał się numerem od narodzin do śmierci, czyli od świtu do nocy. Zapełniłem przestrzeń rurami, taczkami i starymi wannami, bo więźniowie dostali zadanie, by zbudować dla siebie obóz, czyli grób - krematorium. Ich kostiumy to były łachmany zrobione z wypalonych worków, łachy upstrzone ranami - bliznami ciała - kostiumu. Nagie ramiona i nogi potrzebne im były do pracy, berety osadzone na uszy uwydatniały ich twarze - maski obozowych muzułmanów, drewniane chodaki jak okowy wyrażały ich chód, stukot milionów nóg w procesach więziennego misterium. Orkiestra przygrywała kukłom ofiar niesionych na śmierć i towarzyszyła pracy, która służyła śmierci. Posłużyliśmy się deformacją, by odsłonić nieludzki sens tej makabrycznej wizji uformowanej z autopsji". Zarzuca się Szajnie, że arsenał jego środków teatralnego wyrazu jest w każdym spektaklu niemal identyczny, obozowa, makabryczna rekwizytornia ułomności, odpadów, śmierci. Jest to język skrajnie zindywidualizowany, jedyny w swoim rodzaju w naszym teatrze, a także niepowtarzalny w skali światowej. Wypływa z konkretnych doświadczeń przedstawiciela umęczonego wojną narodu, umęczonego absurdem śmierci i okrucieństwa. Stąd jego język teatralny, choć sprowadzający wszystko - motywy literackie, ciało aktora, rekwizyt i scenę do jednej wielkiej ożywionej kompozycji malarskiej, nie jest językiem formalistycznym. Jest głęboko znaczący, wstrząsający w interpretacji tworzonego na scenie świata. ()
