Artykuły

W niedzielę 13 grudnia o 16.00 w studiu koncertowym Radia Gdańsk wystąpi Chopin University Chamber Orchestra pod dyrekcją maestra Rafała Janiaka. Koncert #Pamięć. Grudzień ’70 (bez udziału publiczności z powodu pandemii) będzie transmitowany przez Radio Gdańsk.

Zabrzmią utwory polskich kompozytorów (między innymi Krzysztofa Pendereckiego) i odbędzie się prawykonanie Grudniowego Trenu Rafała Janiaka, napisanego na zamówienie Radia Gdańsk. Utwór na orkiestrę smyczkową jest poświęcony pamięci ofiar Grudnia ’70.

W audycji radiowej “Podwieczorek Mistrzów” z 4 grudnia 2020 roku Janiak stwierdził:
Bardzo się cieszę, że w tych trudnych, pandemicznych czasach będziemy mieli możliwość oddania hołdu ofiarom Grudnia ’70. Te wydarzenia kruszyły twardy, PRL-owski beton, dzięki czemu możemy dziś żyć tak, jak żyjemy. Tym koncertem chcemy podzielić się z państwem bardzo ważnymi utworami polskich kompozytorów współczesnych, których działalność też nie była obojętna na to, co działo się w Polsce w tamtych trudnych czasach. Mam tu na myśli Krzysztofa Pendereckiego i jego “Agnus Dei”, które kompozytor aprobował w wersji na smyczki, a także twórczość Pawła Łukaszewskiego, która pięknie wpisuje się we współczesne postrzeganie harmonii i czasu w tym, co nas otacza, w tej zagonionej rzeczywistości. Wykonamy jego “Adagietto” na smyczki, utwór bardzo stonowany i refleksyjny.

Pamiętam, jakim wielkim wydarzeniem było prawykonanie Lacrimosy Krzysztofa Pendereckiego, zamówionej przez Lecha Wałęsę i dedykowanej pamięci zamordowanych robotników w grudniu 1970 roku. Utwór zabrzmiał podczas odsłonięcia Pomnika Poległych Stoczniowców 1970 na Placu Solidarności w Gdańsku 16 grudnia 1980 roku. Lacrimosa, a także skomponowane rok później Agnus Dei weszły do monumentalnego dzieła Pendereckiego Polskie Requiem.

Natomiast elegijny utwór Rafała Janiaka Grudniowy Tren znajdzie się na drugiej płycie z cyklu #Pamięć. Grudzień ‘70. Nowe dzieło składa się z trzech części: Zimna, głodna, morska noc; Nagły, krwawy, blady świt; Milcząca, grobowa cisza. Kompozycja powstała z inicjatywy prezesa Radia Gdańsk, Adama Chmieleckiego oraz prezesa Instytutu Pamięci Narodowej Jarosława Szarka.

Janiak jest jednym z najoryginalniejszych kompozytorów młodego pokolenia, a także znakomicie spełnia się jako dyrygent, współpracujący z filharmoniami i teatrami w całej Polsce. Od kilku lat jest kierownikiem artystycznym Chopin University Chamber Orchestra, z którą w ubiegłym roku odbył miesięczne  tournée w Chinach, a od września 2020 roku jest również dziekanem Wydziału Dyrygentury Symfoniczno-Operowej na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie.

Głównym solistą koncertu będzie wybitny akordeonista Klaudiusz Baran, który wyjątkowo umiejętnie łączy występy artystyczne z działalnością pedagogiczną i zarządzaniem. Od 2016 roku jest rektorem Uniwersytetu Muzycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie. W roku 2003 jako pierwszy akordeonista otrzymał nagrodę FRYDERYKA w kategorii  Album Roku – Muzyka Kameralna, za album „Astor Piazzolla –Tango” nagrany dla wytwórni Sony Classical, a w 2020 roku został uhonorowany kolejnymi dwiema statuetkami FRYDERYKA w kategoriach: Album Roku – Muzyka Symfoniczna oraz Najwybitniejsze Nagranie Muzyki Polskiej, za album „100 na 100. Muzyczne Dekady Wolności”.

Klaudiusz Baran wykona II część Concerto classico na akordeon i orkiestrę Bronisława Kazimierza Przybylskiego z 1986 roku oraz IV i V część Chamber concerto Mikołaja Majkusiaka. Prawykonanie tego utworu odbyło się 16 lutego 2020 roku w Auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, z udziałem Klaudiusza Barana oraz Orkiestry Kameralnej Polskiego Radia Amadeus pod dyrekcją Agnieszki Duczmal.

Zostanie zagrana również Elegia na wiolonczelę i orkiestrę smyczkową Mikołaja Góreckiego, której prawykonanie odbyło się w 2015 roku w Katowicach z udziałem wybitnego wiolonczelisty Tomasza Strahla. Artysta tak mówił o tym utworze w wywiadzie udzielonym PWM:

“Elegia” rozpoczyna się mrocznym wstępem, po czym następują dwie pierwsze wariacje o charakterze wirtuozowskim, dramatycznym. Partia wiolonczeli opracowana jest znakomicie: są tu zdwojenia, dwudźwięki, wirtuozowska faktura szesnastkowa. Wariacja trzecia jest natomiast niczym promień słońca: na chwilę pojawia się tu nadzieja. Osobiście widzę tu analogię do “Elegii” Gabriela Fauré – kantylena wiolonczeli jest wspaniała, można wręcz powiedzieć: boska. Następnie znów pojawia się wirtuozowski zwrot akcji i na koniec całość zapada się w mroku, łkaniu wiolonczeli, które jakby dąży do niebytu. Ogromną rolę odgrywa tu harmonia i sposób kształtowania dramaturgii. Niewątpliwym atutem jest także wynikająca z obsady homogeniczność brzmienia: wiolonczela występuje na tle kwintetu smyczkowego, który nie przykrywa jej brzmienia. Warto też podkreślić niezwykle precyzyjny zapis Elegii. Myślę, że Elegia jest utworem godnym muzyki ojca Mikołaja – Henryka Mikołaja Góreckiego, który sam nie stworzył żadnego koncertu wiolonczelowego. Może tak miało być, że to syn dopełni tę twórczość – na miarę geniuszu ojca, ale w swoim własnym, barwnym i komunikatywnym stylu.

Tym razem solistką będzie Aneta Stefańska, studentka Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina, laureatka I nagrody w lutym 2020 roku, w IV Ogólnopolskim Turnieju Wiolonczeli  i Kontrabasu, gdzie przewodniczącym jury był prof. dr hab. Tomasz Strahl, dziekan Wydziału Instrumentalnego UMFC w Warszawie. W finale wystąpiła wtedy razem z Chopin University Chamber Orchestra pod dyrekcją Rafała Janiaka, grając Elegię Mikołaja Góreckiego. Stefańska studiowała przez rok w New England Concervatory of Music w Bostonie (USA), gdzie pobierała lekcje u Yeesun Kim. Występowała na festiwalach muzycznych w Polsce i USA.