Rzeszów. Panna Młoda z „Wesela” – aktorskie czytanie z okazji 100. rocznicy urodzin Jerzego Pleśniarowicza
8 grudnia Teatr im. Wandy Siemaszkowej uczci pamięć Jerzego Pleśniarowicza – poety, tłumacza literatury słowiańskiej, reżysera teatralnego i radiowego, wieloletniego kierownika literackiego sceny nad Wisłokiem. Czytanie aktorskie sztuki Pleśniarowicza pt. Panna Młoda z „Wesela”. Wanda Siemaszkowa, które będzie można zobaczyć online, to część obchodów 100. rocznicy jego urodzin. Początek o godzinie 18:00 na platformie YouTube.
Jerzy Pleśniarowicz urodził się 7 stycznia 1920 r. w Jekaterynosławiu na Ukrainie. Jako poeta debiutował jeszcze przed ukończeniem humanistycznego gimnazjum. W 1938 roku rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim, które po wojnie spędzonej
w Lublinie i Nałęczowie, kontynuował na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Porzucił dobrze zapowiadającą się karierę poety, oddając się pracy pedagogicznej, dziennikarstwu oraz przekładom wierszy i prozy. W Lublinie rozpoczął się także związek Pleśniarowicza z teatrem, który, jak wspominał po latach, okazał się być jego największą pasją. W latach 50. ubiegłego wieku osiadł w Rzeszowie, gdzie mieszkał do śmierci – 13 stycznia 1978 r.
W latach 1952-1974 był kierownikiem literackim Teatru Ziemi Rzeszowskiej, następnie przemianowanego na Państwowy Teatr im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie. Prócz obowiązków wynikających z pełnionej funkcji – redagowania wydawnictw teatralnych, opracowywania tekstów sztuk i repertuaru – zajmował się także reżyserią. Na scenie przy ul. Sokoła wyreżyserował 15 ambitnych i dobrze przyjętych sztuk (m.in. Pięć wieczorów A. Wołodina, Antygonę J. Anouilha, Chłopców S. Grochowiaka). W 1967 roku dramatem Edlisa Gdzie jest Abel, brat twój? zainaugurował działalność Małej Sceny Teatru im. Wandy Siemaszkowej. Był także inicjatorem współpracy pomiędzy teatrem w Rzeszowie a teatrami
z Czech, Słowacji, Rosji i Ukrainy. Pasjonowała go pedagogika teatru - prowadził wykłady
i warsztaty teatralne, wspierał działalność grup amatorskich. Jemu rzeszowski teatr zawdzięcza także zebranie i uzupełnienie swojej historii. Pleśniarowicz z zamiłowaniem tropił ślady, dotąd nie znanej, teatralnej przeszłości Rzeszowa, które opisywał i publikował
w rzeszowskich czasopismach. Po jego śmierci zostały one zebrane, uzupełnione i wydane
w monografii Kartki z dziejów rzeszowskiego teatru. Przez współpracowników został zapamiętany jako wielki erudyta, człowiek niepospolitej wiedzy, niestrudzony działacz kultury, wymagający i wnikliwy reżyser bez reszty oddany swojej pracy.
Pleśniarowicz był założycielem i pierwszym prezesem rzeszowskiego oddziału Związku Literatów Polskich. Opublikował w różnych wydawnictwach blisko 500 przekładów poetyckich i dwie powieści. Przekładał także teksty sztuk, wystawianych potem na scenach teatrów
w całej Polsce. Pisał i reżyserował słuchowiska radiowe. Opracował także wysoko ocenianą antologię Wiersze z Rzeszowskiego.
Rzeszowskie obchody 100-lecia urodzin Pleśniarowicza miały rozpocząć się już
w listopadzie. Ich inicjatorem jest Stowarzyszenie Literacko-Artystyczne „Fraza”,
a w organizację włączyło się kilka instytucji, w tym teatr, w którym Pleśniarowicz spędził kilkadziesiąt lat życia. Niestety sytuacja epidemiologiczna w kraju pokrzyżowała te plany
i niemal wszystkie punkty z programu obchodów zostały przesunięte w czasie. Dyrekcja teatru zdecydowała się jednak na wystawienie i udostępnienie czytania performatywnego
w Internecie. Aktorzy „Siemaszki” przeczytają sztukę napisaną przez Pleśniarowicza blisko 50 lat temu będącą jednym z gestów kierownika literackiego poczynionych dla uczczenia pamięci patronki rzeszowskiej sceny Wandy Siemaszkowej (Pleśniarowicz żywo się nią interesował, zbierał materiały dotyczące jej pracy w Rzeszowie i występów, które miały tu miejsce jeszcze przed objęciem przez Siemaszkową posady dyrektorki).
Prapremiera Panny Młodej z „Wesela”. Wandy Siemaszkowej w reżyserii Elwiry Turskiej odbyła się 1 grudnia 1974 roku na Małej Scenie w ramach obchodów 30-lecia teatru. W spektaklu przywołującym aktorską drogę Wandy Siemaszkowej wystąpili: Bolesława Fafińska, Zofia Gorczyńska, Maria Góral, Anna Kujałewicz, Elwira Turska, Irena Żuromska i Ryszard Olszak. Recenzentka Krystyna Świerczewska tak komentowała to przedstawienie:
Jest to spektakl osobliwy: cały zbudowany z fragmentów ról, strzępów opinii krytyków, wyjątków z listów, ułamków wspomnień (…) Sześć aktorów na naszych oczach bywa Siemaszkową i tą młodziutką, po debiucie, i tą u szczytu sławy, kiedy wielcy dramaturdzy, z Wyspiańskim na czele, marzą ją sobie w głównych rolach,
i tą już rzeszowską, co na przekór własnemu wiekowi dwoi się i troi, by poprowadzić teatr w mieście dziwacznym podówczas, które… bez zaplecza awansuje.
We współczesnym odczytaniu sztuki w rolę młodej Wandy Siemaszkowej wcieli się Joanna Baran-Marczydło, a Wandę „rzeszowską” zagra Anna Demczuk. Towarzyszyć im będą Magdalena Kozikowska-Pieńko, Waldemar Czyszak i Paweł Gładyś. Tekst Jerzego Pleśniarowicza na nowo odczytał i opracował reżyser Sławomir Gaudyn. Za scenografię i kostiumy odpowiada Weronika Krupa.
Czytanie aktorskie sztuki Panna Młoda z „Wesela” ma podwójną moc. Po pierwsze przypomina osobę i dokonania legendarnego już kierownika literackiego, po drugie jest kolejnym ukłonem w stronę patronki Wandy Siemaszkowej. Dla rzeszowskiego teatru, który przynajmniej do Świąt Bożego Narodzenia pozostanie zamknięty dla publiczności, to także okazja do choćby wirtualnego spotkania z Widzem. Czytanie będzie dostępna na platformie YouTube www.youtube.com/TeatrSiemaszkowej
Wydarzenie realizowane jest w ramach Przestrzeni Sztuki - pilotażowego programu powołania ogólnopolskich, interdyscyplinarnych centrów kultury, rozwijanego pod auspicjami MKiDN przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego oraz Instytut Muzyki i Tańca. Przestrzenie Sztuki to miejsca umożliwiające aktywności twórcze lokalnym środowiskom artystycznym oraz prowadzenie działalności edukacyjnej i animacyjnej, która angażuje społeczności lokalne.
