Artykuły

Polak, Żyd, wizjoner, reformator meksykańskiego teatru. Za oceanem był guru, w Polsce nikt o nim nie słyszał. Jutro w Lublinie premiera spektaklu „Margules. Nieobecność” w reżyserii Łukasza Witt-Michałowskiego - pisze Agnieszka Mazuś w Dzienniku Wschodnim.

 – Ja się wcale o to nie prosiłem. On sam do mnie przyszedł – zastrzega Łukasz Witt-Michałowski, szef Sceny InVitro.  Jednocześnie przyznaje, że chciałby, by jego najnowszy spektakl „otworzył puszkę Pandory”. – Uważam to za absolutny skandal, że nikt w polskim teatrze się tą postacią nigdy nie zainteresował. Ani za życia, ani po śmierci.

W Meksyku guru, w Polsce nikt

Ludwik Margules (1933-2006) – aktor, reżyser, twórca szkoły teatralnej El Foro Teatro Contemporaneo. Laureat najwyższego odznaczenia państwowego przyznawanego meksykańskim twórcom. Wśród swoich guru wymienia go m.in. Alejandro González Iñárritu. Reżyser oscarowego „Birdmana” i „Zjawy” nazwisko polskiego reżysera przywołuje m.in. w reklamie luksusowych zegarków.

O młodości Margulesa w Polsce wiadomo niewiele. Studiował na Uniwersytecie Warszawskim. W stanie wojennym robił spektakl w Krakowskiem Teatrze STU. Gdy cenzura tej premiery nie puściła wyjechał z kraju na stałe.

O tym, że w Lublinie powstał o nim spektakl, zdecydował przypadek.

– Kilka lat temu byliśmy ze „Złym” na tournee po kilku meksykańskich miastach. Jako pierwszy o Ludwiku Margulesie powiedział mi uliczny sprzedawca hamburgerów. Potem tę samą historię usłyszałem od kobiety w bazie nurkowej – opowiada lubelski reżyser. – Wróciłem do Meksyku jeszcze dwa razy. Najpierw sam, potem z ekipą - aktorami i operatorem kamery. To temat tak egzotyczny, że uznałem, że powinni przy tym być. Taka ekspedycja z motyką na słońce.

Z motyką na słońce

Choć Ludwik Margules wyreżyserował ok. 40 oper i sztuk teatralnych niewiele z tego zachowało się do dziś. Jest zapis „Kwartetu” i fragmenty jednej z oper.

Lubelscy artyści dotarli też do ludzi, którzy z Margulesem przez lata pracowali. Zapisy wideo z tych rozmów stały się częścią powstającego spektaklu.

– To tak jakbym miał robić spektakl o Grotowskim lub Kantorze. To onieśmielające – przyznaje Łukasz Witt-Michałowski. I dodaje: – Teatr mistrzów powoli się kończy, na rzecz teatru demokratycznego. Ale trzeba pamiętać, że różne metody prowadzą do różnych rzeczy.

Jak uczył mistrz

– Aktor stał od widza w odległości 60-80 cm. Te same środki Margules stosował przy różnej skali realizacjach. Na małych salkach i na wielkich halach – opowiada Witt-Michałowski podkreślając, że to „wybitny dydaktyk”, który wypracował własną metodę pracy z aktorem. – Był twórcą teatru mikroskopijnego.

Sam siebie nazywał „maszyną wojenną”. Domagał się niemożliwego. Aktorów cisnął, chciał mocniej i głębiej. Raczej zniechęcał niż chwalił.

Witt-Michałowski przytacza opowieść jednej z aktorek „Kwartetu”. – Dzień w dzień mówiła monolog Laury. Ciąglesłyszała, że nie o to chodzi. Po miesiącu stwierdziła, że skoro nie potrafi to odchodzi. Monolog na odchodne powiedziała tak jak chciał Margules – opowiada lubelski reżyser, który nie ma wątpliwości, że na taki teatr, gdzie był czas na to, by przed premierą „przeżyć każdy kęs sztuki” nie ma dziś miejsca. – On pracował nad spektaklem 1,5 roku, po kilkanaście godzin dziennie. Dziś premierę robi się w 4-6 tygodni.

Jutro premiera

„Witt-Michałowski niejako »przegląda się« w meksykańskim reżyserze. Nieżyjący już klasyk otrzymuje na scenie coś w rodzaju »drugiego życia«. Wszystko to powoduje, iż »Margulesa« to spektakl opowiadający, przede wszystkim, o sile i trwałości artystycznej wizji” – czytamy w zapowiedzi sztuki „Margules. Nieobecność”

Spektakl 13 i 14.10.2020  godz. 19 w sali widowiskowej Centrum Kultury. Bilety kosztują 20 i 30 zł.

Margules. Nieobecność

reżyseria: Łukasz Witt- Michałowski na podstawie dramatu Artura Pałygi i książki Rodolfo Obregona „Ludwik Margules. Wspomnienia”.

obsada: Marta Bartczak, Magdalena Hertrich-Woleńska, Anna Maria Sieklucka, Jarosław Tomica, Michał Barczak, Kamil Drężek, Héctor Hugo Peña