Wirtualny świat nastolatków
"Wszechmocni w sieci" Wawrzyńca Kostrzewskiego w reż. autora w Teatrze Kamienica w Warszawa. Pisze Temida Stankiewicz-Podhorecka w Naszym Dzienniku.
O tym, jak silne i jak bardzo niebezpieczne może być uzależnienie od internetu i jak tworzy się przemoc w sieci i nowe pokolenie "cyborgów" - ludzi, których osobowość, mentalność jest w dużej mierze kształtowana przez internet, opowiada przedstawienie "Wszechmocni w sieci" autorstwa i w reżyserii Wawrzyńca Kostrzewskiego na scenie Teatru Kamienica w Warszawie.
Bohaterami przedstawienia są nastolatkowie. W warstwie fabularnej spektakl opowiada o Ani i Marcinie, którego zaloty nie spodobały się wrażliwej, o delikatnym usposobieniu dziewczynie i odrzuciła je (świetnie poprowadzona postać przez Katarzynę Ucherską). W tej sytuacji Marcin (znakomita rola Marcina Stępniaka) w ramach zemsty na Ani posłużył się internetem, upubliczniając ośmieszające i upokarzające ją komentarze i zdjęcia. Fala hejtu przybiera coraz ostrzejszą i agresywniejszą formę. Dziewczyna nie potrafi się bronić, a gdy Marcin umieszcza w sieci filmik nagrany w szkolnej klasie ze sceną gwałtu chłopców na Ani, dziewczyna nie wytrzymuje presji, zaszczucia, zastraszenia i popełnia samobójstwo, wieszając się na skakance (sytuacja nie jest ukazana wprost, lecz symbolicznie). Gdzieś z oddali słyszymy jej zanikający głos: "Nie chcę, aby moja śmierć poszła na marne". To jedno z ważnych przesłań, jakie niesie ten znakomity spektakl.
Oprócz tych dwojga, trzecią rolą niezwykle istotną w spektaklu jest niematerialny wytwór przestrzeni cybernetycznej. Nie człowiek, lecz postać wirtualna, nierzeczywista, lecz silnie oddziałująca na zachowanie Marcina i stymulująca jego negatywne działania. Tę rolę grają na zmianę dwie aktorki: Olga Sarzyńska i Dominika Majewska. Ja widziałam przedstawienie z Dominiką Majewską, bardzo dynamiczną w tej dziwnej roli cyborga. Apodyktycznego cyborga, któremu w pełni podporządkowuje się Marcin.
Przedstawienie Wawrzyńca Kostrzewskiego silnie oddziałuje na emocje nie tylko nastolatków, lecz także ich rodziców. Przejmująca wypowiedź pojawiającej się na ekranie matki Ani (doskonała w tej roli Justyna Sieńczyłło) jest wyrazem przeświadczenia wielu rodziców zadających sobie podobne pytanie: "Kiedy i dlaczego przestałyśmy ze sobą rozmawiać?".
Już sam tytuł spektaklu wiele mówi: "Wszechmocni w sieci", czyli w świecie, na którego kształt ci młodzi ludzie mają wpływ poprzez umieszczanie w nim anonimowo wszystkiego, co tylko zechcą. To tutaj mogą ferować wyroki w postaci przemocowych hejtów w stosunku do tych, których nie lubią, którym zazdroszczą lub po prostu dla zgrywy, zabawy, rozrywki. Sprawa sumienia, kategorii moralnych, systemu wartości w hejtowaniu nie stanowi żadnego kryterium. Po prostu nie istnieje. Główny bohater spektaklu, Marcin, mówi: "Jestem homocyber i to jest mój świat, który zaczyna się od logowania". W tym świecie chłopak czuje się kimś ważnym, bo od niego zależy, czy kogoś skompromituje, umieszczając fałszywe informacje, czy też nie. Hamulców nie ma żadnych.
W swojej sztuce Wawrzyniec Kostrzewski zawarł odniesienia do prawdziwych sytuacji, które miały miejsce w rzeczywistości, a dotyczyły właśnie samobójstw nastolatek popełnionych z powodu hejtu. Spektakl niesie wiele ostrzeżeń kierowanych zarówno do młodych ludzi, jak i ich rodziców, a także do wychowawców, nauczycieli. Unaocznia niebezpieczeństwo pozostawiania dzieci samych z internetem.
Doskonały spektakl. Dla wyrażenia istoty tak ważnego tematu Wawrzyniec Kostrzewski znalazł właściwą formę inscenizacyjną, która w pełni trafia do młodzieży, tak jak i świetna muzyka Piotra Łabonarskiego. Chwilami potrzebnie agresywna, podkreślająca wagę tematu i pointująca wątki. Także w tym przypadku jest okaleczone skrótami słownictwo, jakim posługują się bohaterowie, czyli język wzięty z SMS-ów, Instagramu itp. Tak właśnie porozumiewają się blogerzy. Silnie oddziałują na młodzież również wizualizacje stanowiące jedyną scenografię. Tego typu przedstawienia, tzw. misyjne, adresowane głównie do nastolatków, są dziś niezwykle potrzebne.
