Artykuły

"Trojanki" Eurypidesa w reżyserii Jana Klaty biorą udział w 12. edycji Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Boska Komedia w konkursie INFERNO. Przedstawienie zostanie zaprezentowane w 9 grudnia o godz. 17.15 i 10 grudnia o godz. 19 na Dużej Scenie Teatru Łaźnia Nowa w Krakowie.

O FESTIWALU

Wśród nocnej ciszy, w świecie, z którego bogowie odeszli - jaka jest rola artysty? Na tak postawione pytanie poszuka odpowiedzi tegoroczny przegląd najważniejszych wydarzeń teatralnych w Polsce - Międzynarodowy Festiwal Teatralny Boska Komedia. W programie 12. edycji Festiwalu znalazło się 11 przedstawień konkursowych (INFERNO), 11 w sekcji PARADISO oraz 10 w sekcji PURGATORIO.

O SPEKTAKLU

Do naszych czasów nie zachowały się żadne wzmianki, by Eurypides angażował się w jakąkolwiek działalność publiczną na rzecz swojego miasta. Nie wiemy również, by przyjaźnił się z wpływowymi politykami. Możliwe, że właśnie dlatego najczęściej przegrywał w konkursach tragediowych, które każdego roku odbywały się w Atenach ku czci Dionizosa

Eurypidesa, który pozostawał na uboczu życia swojej społeczności cechował jednak ostry zmysł publicysty. Ten enfant terrible ówczesnej dramaturgii miał odwagę, by przemawiać własnym, często odosobnionym głosem. Doświetlał znane mity z nowej, nieoczywistej strony. Wykorzystywał je do stawiania trudnych, często bardzo niewygodnych pytań i nie podpowiadał łatwych, konsolidacyjnych odpowiedzi. W odróżnieniu od współczesnych mu artystów - przełamywał dotychczasowe konwencje tragediopisarskie i w sposób zupełnie nowy przedstawiał postaci kobiecie, które często stawały się protagonistkami jego utworów. Niejednokrotnie w sposób znaczący przewyższały inteligencją swoich scenicznych partnerów - jeżeli pamiętamy, że o wyniku konkursu tragediowego decydowali mężczyźni, tym bardziej nie powinny nas dziwić kolejne klęski Eurypidesa.

Nie dostarczał obywatelom swojego miasta łatwej i przyjemnej rozrywki. W TROJANKACH pokazał to, czego nie opowiedział nam Homer w ILIADZIE. Jak wyglądał poranek po zdobyciu Troi. Jak kobiety, do tej pory przedstawicielki królewskiego rodu, zostały zepchnięte na samo dno ludzkiej egzystencji. Jak wygląda ich relacja ze zwycięzcami, przedstawicielami wysokiej kultury helleńskiej, którzy mordując niewinnych i bezbronnych przekraczają granice barbarzyństwa. Pracując nad tym spektaklem twórcy starali się przyjrzeć procesowi dojrzewania do zemsty - ofiar na oprawcach. Pisząc TROJANKI w kontekście trwającej wojny peloponeskiej Eurypides otwarcie krytykował imperialne ambicje Ateńczyków. Starał się im uświadomić, że w żadnym konflikcie zbrojnym nie ma zwycięzców ani zwyciężonych. Grecy z eposu Homera podobnie, jak współcześni Eurypidesowi Ateńczycy, uwierzyli, że są niepokonani i to sprawdziło na nich zgubę.

"W nieubłaganej rozpaczy, w przekonaniu, że człowiek rodzi się i już to go gubi, Eurypides w interpretacji Jana Klaty zdaje się być gorzkim egzystencjalistą, kimś na kształt Becketta antyku. [...] Teraz Klata powrócił do Gdańska. Przed laty jego głośne inscenizacje H. i FANTA$EGO budowały wizerunek Teatru Wybrzeże za dyrekcji Macieja Nowaka. Dziś Wybrzeże jest już innym miejscem, pod kierownictwem Adama Orzechowskiego stało się jednym z najlepiej prowadzonych teatrów w kraju. [...] Choć słowa Eurypidesa dawały pokusę uderzenia w patos, Klata i jego znakomite aktorki uważają, by nie dać się mu ponieść. TROJANKI wybrzmiewają dzięki temu sucho i konkretnie. [...] Patrzę na Dorotę Kolak i przechodzą mnie dreszcze. Wiadomo nie od wczoraj, że to jest wielka aktorka. Tyle że teraz - z większą niż jeszcze nie tak dawno intensywnością - pokazuje, że może zrobić wszystko, trafiając idealnie w każdy ton. Jako Hekabe ma w sobie esencję tragedii Eurypidesa, ale i cierpienie każdej matki, wraz z dziećmi tracącej uzasadnienie do życia. To wstrząsające. Siłę TROJANEK Klaty buduje jednak cały zespół Wybrzeża. [...] Klata buduje poczucie tragizmu, a potem pokazuje, że to był tylko błysk, bo już do takich myśli i uczuć nie jesteśmy zdolni. Przyzwyczajamy się. I właśnie to w znakomitych gdańskich TROJANKACH jest najbardziej przerażające."

Jacek Wakar, kwartalnik Więź

Najlepszy spektakl XXV Międzynarodowego Festiwalu Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych w Łodzi.

Jeden z najlepszych spektakli sezonu 2018/2019 wg ankiety miesięcznika Teatr.

Nagroda Teatralna Miasta Gdańska, Nagroda Splendor Gedanensis i Pomorska Nagroda Artystyczna dla Doroty Kolak za rolę Hekabe w TROJANKACH.

Nagroda Teatralna Marszałka Województwa Pomorskiego dla Mirka Kaczmarka za scenografię i kostiumy do TROJANEK.

Nagroda Teatralna Marszałka Województwa Pomorskiego dla Krzysztofa Matuszewskiego za rolę Polymestora w TROJANKACH.

Nagroda Specjalna Teatralna Marszałka Województwa Pomorskiego dedykowana pamięci prof. Jana Ciechowicza dla Magdaleny Gorzelańczyk za rolę Polykseny w TROJANKACH.

***

Eurypides

TROJANKI

Przekład: Jerzy Łanowski

Reżyseria: Jan Klata

Współpraca dramaturgiczna: Olga Śmiechowicz

Scenografia i kostiumy: Mirek Kaczmarek

Muzyka: Michał Nihil Kuźniak

Ruch sceniczny: Maćko Prusak

Projekt plakatu: Mirek Kaczmarek

Osoby dramatu: Dorota Kolak - Hekabe, Jacek Labijak - Posejdon, Sylwia Góra-Weber - Atena, Piotr Biedroń - Zjawa Polydora, Magdalena Boć - Akanta, Sylwia Góra-Weber - Apolonia, Agata Bykowska - Enyo, Małgorzata Brajner - Sophia, Cezary Rybiński - Talthybios, Małgorzata Gorol - Kasandra, Magdalena Gorzelańczyk - Polyksena, Michał Kowalski - Odyseusz, Antoni Łaciński/Marcel Pawłowski - Astyanaks, Katarzyna Dałek - Andromacha, Michał Jaros - Neoptholemos, Grzegorz Gzyl - Menelaos, Katarzyna Figura - Helena, Robert Ninkiewicz - Agamemnon, Krzysztof Matuszewski - Polymestor, Jacek Labijak - Theoklymenos

Asystent reżysera: Marcin Starosta

Inspicjent: Jerzy Kosiła

Sufler: Katarzyna Wołodźko

Premiera: 8 września 2018 roku na Dużej Scenie

Czas: 2 godziny 30 minut (jedna przerwa)