Artykuły

Poeta, eseista, prozaik, dramaturg, tłumacz i literaturoznawca Jarosław Marek Rymkiewicz został uhonorowany Nagrodą Mediów Publicznych w kategorii "słowo". Gala wręczenia Nagród Mediów Publicznych przyznawanych przez TVP, Polskie Radio i PAP odbywa się w Warszawie.

- Każdy z pięciu ludzi pióra nominowanych do Nagrody Mediów Publicznych w kategorii +Słowo+ zasługuje na te laury, ale miałbym kłopoty ze wskazaniem autora, który na przełomie XX i XXI wieku tak wyraźnie zaznaczyłby swą obecność nie tylko w życiu kulturalnym, ale i w ogóle w życiu naszego narodu, jak Jarosław Marek Rymkiewicz - mówił w laudacji na cześć laureata przewodniczący kapituły w tej kategorii, dziennikarz i krytyk literacki Krzysztof Masłoń.

Podkreślił, że nagrodzony jest nie tylko najwybitniejszym żyjącym poetą, znakomitym prozaikiem i dramaturgiem, wytrawnym tłumaczem i świetnym znawcą dziejów literatury, ale i niezrównanym eseistą - i polemistą.

- Nazwa kategorii, w której ośmieliliśmy się - jako kapituła - zmierzyć i zważyć zasługi Jarosława Marka Rymkiewicza odnosi się do "Słowa", a to jest pojęcie szersze niż poezja, dramat, proza. Szersze, ale i bardziej współczesne, gdyż obejmuje również obecność pisarza w mediach, a co za tym idzie - sposób komunikowania się autora z czytelnikami czy pisarza ze społeczeństwem. Dlatego taką furorę robiły wywiady przeprowadzane z panem Jarosławem - powiedział Masłoń.

- Dlatego też równie ważne były słowa tego pisarza pisane jeszcze w końcu stanu wojennego, z czego powstała książka "Rozmowy polskie latem 1983 roku", za którą zapłacił wyrzuceniem z pracy w Polskiej Akademii Nauk, i słowa o redaktorach "Gazety Wyborczej", duchowych spadkobiercach KPP, za które wydawca "Gazety..." wytoczył mu proces. W 2011 roku, w wolnej - zdawałoby się - Polsce - podkreślił.

Przypomniał, że 1 marca 2003 roku poeta napisał "swój bodaj najważniejszy wiersz powstały w postkomunistycznej Polsce: +Warszawa Śródmieście - Milanówek godz. 23,42+" Dodał, że dramatycznym dopełnieniem tego utworu będzie powstały po tragedii smoleńskiej, siedem lat później wiersz "Do Jarosława Kaczyńskiego".

Masłoń podkreślił, że pasją Rymkiewicza jest współczesność, "z tym, że nazwanie go pisarzem politycznym byłoby grubym błędem". - Otóż absolutem dla niego jest wolność, w jego rozumieniu oznaczająca niezgodę na to, co nas spotyka w sporze z losem, także pojmowanym metafizycznie. A książki Rymkiewicza zdecydowanie lepiej tłumaczą się poprzez literaturę, nie historię - powiedział.

- Do powstałych już w XXI wieku "Wieszania", "Kinderszenen" i "Samuela Zborowskiego" wiedzie prosta droga poprowadzona od "Marii" Malczewskiego, "Zamku kaniowskiego" Goszczyńskiego, a najbardziej może od "Króla Ducha" Juliusza Słowackiego - dodał.

Zaznaczył, że Rymkiewicz "we wszystkich swoich poczynaniach, i literackich, i obywatelskich - jawi się jako poszukiwacz ducha polskości, przy czym już od debiutu podkreślający swój związek z kulturą europejską".

- Proszę państwa, czytajcie Jarosława Marka Rymkiewicza. Jego wiersze, prozę, eseistykę. We współczesnej literaturze polskiej nie ma nic bardziej wartościowego, nie ma nic ciekawszego, nie ma nic lepszego - powiedział Masłoń.

Nagrody Mediów Publicznych są w tym roku wręczane po 11 latach przerwy. Zwycięzcy otrzymują statuetkę oraz nagrodę w wysokości 100 tyś. zł.

Jarosław Marek Rymkiewicz urodził się 13 lipca 1935 r. w Warszawie. W 1957 r. wydał swój pierwszy tomik wierszy "Konwencje". Swój program poetycki oparł na klasycyzmie rozumianym jako odwołanie się do tradycji literackiej, zwłaszcza barokowej, a sformułował go w pracy "Czym jest klasycyzm. Manifesty poetyckie" z 1967 r. Potem ukazały się takie tomiki jak: "Człowiek z głową jastrzębia" (1960), "Metafizyka" (1963), "Co to jest drozd" (1973). Publikował też dramaty, przekłady i książki historyczno-literackie.

W latach 70. poeta zaczął sympatyzować z opozycją demokratyczną, publikować na emigracji i w drugim obiegu. Wydane w 1984 r. "Rozmowy polskie latem 1983" okazały się jedną z najważniejszych książek odwołujących się do mitu "Solidarności". W 1985 r. Jarosław Marek Rymkiewicz został usunięty z Instytutu Badań Literackich PAN za działalność opozycyjną (do IBL-u powrócił w latach 90.).

Po 1989 r. Rymkiewicz komentował życie społeczne i polityczne. W 2007 r. ukazało się "Wieszanie" - obszerny esej o wydarzeniach z 1794 r., kiedy lud stolicy dokonywał egzekucji winnych rozbioru kraju - za który Rymkiewicz odebrał Nagrodę Literacką im. Józefa Mackiewicza. W "Kinderszenen" (2008) Rymkiewicz wszedł w polemikę z tymi, którzy decyzję o wybuchu Powstania Warszawskiego uważają za błędną. W najnowszym tomiku wierszy "Metempsychoza" poeta opowiada o cyklu życia, którego nierozerwalną częścią są starość, przemijanie i śmierć.