Artykuły

Projekt "Normalka" Adama Andraszczyka zainteresował funkcjonariusza ppor. Marcina Jankowskiego (psychologa Działu Terapeutycznego w Zakładzie Karnym), dzięki któremu monodram został wystawiony w gorzowskim więzieniu.

Jankowski postanowił znaleźć Janka Mierzyńskiego, który monodram wystawia. W jego pierwotnym zamyśle miał on trafić do młodzieży szkolnej jako narzędzie profilaktyki. I tak przy okazji jednego ze spotkań w szkole obejrzała go znajoma naszego kolegi. Powiedziała wówczas "Marcin, on musi trafić do Was - do Zakładu". Z taką informacją coś trzeba było zrobić. Jak się okazało, to kosztowna sprawa, ale pomyślał, że warto zawalczyć.

Szukając rozwiązań, po konsultacji z aktorem gorzowskiego teatru, udał się do dyrektora ppłk Arkadiusza Tomczaka z następującą propozycją: "Możemy mieć to za darmo" - powiedział. "Musimy tylko stworzyć pomost współpracy". Udało się. A dlaczego? Bo mamy dyrektora otwartego i kreatywnego. Rozumiejącego, że więzienie to nie tylko świat za kratami, który tworzy kadra i więźniowie. Faktem jest, że to codzienność i tak być musi, inaczej się nie da. Ale czy wciąż, na zawsze? Priorytetem jest izolacja stanowiąca karę za czyn zabroniony i ochrona przed tym, który "zło" jakieś czyni. Jednak jest i druga strona. Jeśli mówimy o resocjalizacji i readaptacji, to jak to uczynić bez świata zewnętrznego? Jak oczekiwać, że po latach izolacji, bez wpływów kultury, sztuki, pomocy i innych ważnych elementów właściwie socjalizujących mamy zyskać człowieka zresocjalizowanego? Odpowiedź choć prosta, dla wielu nie tak oczywista. Bowiem często słyszymy "oni tam za dobrze mają" itp. stwierdzenia. My jednak, funkcjonariusze świadomi z wspierającym dyrektorem na czele, w odpowiedzi na ustawowe zapisy, poszukujemy alternatyw i różnych środków mających na celu podołać temu wyzwaniu. Z jednej strony każdego dnia realizujemy powierzone nam niezbędne zadania, z drugiej zaś osobno i razem poszukujemy. A czego? Wszystkiego co "uratuje" chociaż przysłowiowego jednego. W ślad za nim idą kolejni - raz - więźniowie wiedzeni dobrym przykładem. Dwa - bliscy, którzy zyskują "poprawionego". Trzy - dalsza część społeczeństwa już przez niego nie pokrzywdzonego.

Tak myśląc o swoim zawodzie nabieramy skrzydeł do pracy i nadziei na zmianę. Właśnie taki kierunek obraliśmy i tym razem. W zamian za eksperta, którym na terenie szkół była Dominika Krawczyk (specjalista psychoterapii uzależnień - funkcjonariusz naszej jednostki) zobaczyliśmy NORMALKĘ u siebie. Zanim jednak do tego doszło zaprosiliśmy osadzonych do współpracy. Z wielkim zapałem przygotowali wspaniałą scenografię. Było to niezwykłe wydarzenie. Pobudziło nie tylko duże emocje, ale też skłoniło do głębszych refleksji. Forma ta stanowi nie byle jakie narzędzie oddziaływania terapeutycznego. Ujrzeliśmy alkoholika w prawdziwym wydaniu. Świat iluzji i fikcji zarazem, ale i osobistego dramatu - odarty ze złudzeń przyjemnego klimatu. Historia prawdziwa na wyciągnięcie ręki, bez koloryzowania i właściwego uzależnieniom zaprzeczania. Nie znaczy to, że go nie było, ale widz uważny dostrzegał to trzeźwym myśleniem i widzeniem. Więźniowie nasi, w tym osadzeni z Działu Terapeutycznego, wiedzieli co widzą, a czego długo widzieć nie chcieli. Terapeutyczne oddziaływania właśnie dzisiaj miały szanse urzeczywistnić się w realnym wymiarze. Słowa terapeutów nabrały materialnego wymiaru. W rozmowach późniejszych ujrzało to światło, gdy poruszeni przychodzili i o tym mówili...

To jedna strona tego spotkania, ale jest i druga - równie istotna. Wprawdzie nie tak poruszająca, ale niezmiernie pouczająca. Wyżej opisane spotkanie otworzyło kolejny pomost współpracy. Poza aktorem - ekspertem, monodramem, a widzem, dostrzegliśmy możliwość zawodowego spotkania. Chcąc podzielić się kulturalnym doznaniem postanowiliśmy zaprosić przedstawicieli innych jednostek pośrednio lub bezpośrednio z tematem związanych. Wśród nich znaleźli się: specjalista penitencjarny OISW, dyrektorzy Zakładów Karnych w Goleniowie i Międzyrzeczu oraz kadra psychologiczna i terapeutyczna z kilku jednostek. Nie zabrakło też przedstawiciela najmłodszych w osobie Ewy Drozd - dyrektora Gminnego Przedszkola Publicznego w Jeninie. A dlaczego? Niektórzy mogą być zdziwieni. A to tak proste przecież. Alkoholizm to choroba, ale nie tyka tylko uzależnionych. Ofiarami jej są najbliżsi, w tym dzieci. To właśnie one odczuwają najbardziej dotkliwe konsekwencje - niezawinione, a jednak ponoszone. Jako wieloletni pedagog (obecnie dyrektor przedszkola, wcześniej szkoły, kuratorium, komisji ds. przeciwdziałania alkoholizmowi) doskonale wie o jakich szkodach mowa. Dlatego, podobnie jak my, świadoma jest potrzeby edukowania. Jej wiedza i doświadczenie przełożą się na współpracę przy kolejnym pomyśle tutejszej kadry terapeutycznej (kpt. Marty Sprengel-Pieczyńskiej). Zgodziła się bowiem na pomoc przy realizacji programu "Wyjątkowy tata", którego celem jest m. in. poszerzenie kompetencji wychowawczych ojców będących aktualnie osadzonymi. Wszyscy zebrani mieli okazję nie tylko podzielić się refleksjami z obejrzanego monodramu, ale też swoimi działaniami. Można mówić o swoistej kuźni pomysłów i dobrych praktyk. Osobiste spotkania tworzą niepowtarzalną szansę wymiany. Tego nie sposób omówić przez telefon.

Jak wynika z powyższego, spotkanie to miało szczególne znaczenie, gdyż nie było jednowymiarowe. Pomost współpracy przyjąć może różne znaczenia, a jakie one będą? To już zależy od nas, tj. od osobistej funkcjonariuszy kreatywności i przełożonych otwartości.

kpt. Marta Sprengel-Pieczyńska

Starszy Inspektor Działu Terapeutycznego

Zakład Karny w Gorzowie Wlkp.

***

"NORMALKA". Pomost współpracy: Zakład Karny - TEATR - szkoła.

Czyli o tym jak można zyskać nie płacąc i jak można działać współpracując.

Idea - cztery płaszczyzny oddziaływania:

1. Autorski projekt Jana Mierzyńskiego - profilaktyka w środowisku szkolnym.

2. Psychoterapeuta w rozmowie z młodzieżą (funkcjonariusz Zakładu Karnego).

3. Forma resocjalizacji więźniów (w tym współorgnizacja).

4. Wymiana międzyzakładowa i międzypodmiotowa (partnerzy ze środowiska).