Artykuły

Spotkania z autorami i tłumaczami, rozmowy z czytelnikami, sparingi tłumaczy czy Nagroda Translatorska im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego to tylko część atrakcji Gdańskich Spotkań Literackich "Odnalezione w tłumaczeniu", organizowanych przez Instytut Kultury Miejskiej w dniach 11-13 kwietnia w różnych punktach Gdańska.

Wstęp na wszystkie wydarzenia jest bezpłatny, na galę wręczenia nagród obowiązują zaproszenia.

Przed nami czwarta odsłona organizowanych co dwa lata (naprzemiennie z inną imprezą literacką - Europejskim Poetą Wolności, którego finał przypada w lata parzyste) Gdańskich Spotkań Literackich "Odnalezione w tłumaczeniu".

- Nasz festiwal jest poświęcony tłumaczom i literaturze w przekładzie, jednak to jest przede wszystkim festiwal literacki. Nie chcielibyśmy, by "Odnalezione w tłumaczeniu" sprowadzane było do wydarzenia wyłącznie o przekładzie, skierowanego do tłumaczy. Oprócz tłumaczy zapraszamy też autorów, kulturoznawców, krytyków literackich. Sztuce translatorskiej musi towarzyszyć dogłębna znajomość języka, literatury i kultury autora. Dla mnie prawdziwym odkryciem jest to, jak świetnymi rozmówcami są tłumacze. W końcu w pewnym sensie są współtwórcami dzieła, które czytamy, są specjalistami od twórczości tłumaczonego autora, miewają też swoje interpretacje, dotyczące ich twórczości. Ich opowieść to i komentarz, i kopalnia wiedzy na temat książki, kontekstu, w jakim powstawała, i jej autora - mówi Aleksandra Szymańska, szefowa Instytutu Kultury Miejskiej, pomysłodawczyni idei Spotkań.

Tematem pierwszej odsłony imprezy w 2013 roku były języki skandynawskie, kolejną edycję (2015) poświęcono językowi angielskiemu, zaś w 2017 hasłem przewodnim festiwalu było "Małe języki, wielka literatura". Tegoroczna edycja odbywa się pod hasłem "Podróż na Wschód".

- Powody nadania edycji kierunku "Podróż na Wschód" są co najmniej dwa: odeszliśmy od układania Spotkań wokół jednego wybranego języka i kręgu kulturalnego, jak to miało miejsce w dwóch pierwszych edycjach (Skandynawia i język angielski) na rzecz klucza tematycznego. Temat podróży jest niezwykle szeroki, metaforycznie czytanie można widzieć jako rodzaj podróży, ale myślimy też o podróży tłumacza do świata autora przekładającego nam jego tekst, jak również o fizycznej podróży jako istotnej części pracy pisarza czy tłumacza. Chcemy przyjrzeć się literaturze z krajów zza wschodniej granicy - m.in. Rosji czy Białorusi oraz krajom Bliskiego Wschodu i Azji - wyjaśnia Aleksandra Szymańska.

Spotkania dają możliwość spojrzenia na literaturę z nieco innej perspektywy, są punktem wyjścia do rozmów o świecie i dynamice zachodzących w nim zmian. Przekład, o którym mówimy, to z jednej strony intymna konfrontacja z tekstem, z drugiej zaś sposób budowania relacji między ludźmi, kulturami i gatunkami sztuki.

Spotkania zainauguruje wykład Olgi Tokarczuk (11 kwietnia, godz. 17 w Starej Aptece Teatru Wybrzeże), znajdującej się na krótkiej liście finalistów nagrody Man Booker International Prize Booker 2019 za powieść "Prowadź swój pług przez kości umarłych" (rok temu dostała tę nagrodę za książkę "Bieguni"). Później odbędzie się premiera komiksu o przekładzie "W głowie tłumaczy" (11.04, godz. 18:30 w Starej Aptece), nad którego scenariuszem czuwał Tomasz Pindel, zaś o rysunki zadbali rysownicy Daniel Chmielewski, Berenika Kołomycka, Robert Sienicki, Jacek Świdziński i Fanny Vaucher. Później (11.04, godz. 19:30, Stara Apteka), odbędzie się spotkanie z Andrzejem Stasiukiem i jego tłumaczami z Francji, Niemiec, Chorwacji i Czech.

Dzień później na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Gdańskiego odbędzie się m.in. spotkanie "Podróżniczki. Gdzie zaczyna się Wschód?" (12 kwietnia, godz. 10, aula 1.43), w którym na to pytanie postarają się odpowiedzieć Barbara Andrunik, Agnieszka Rayss, Paulina Wilk w rozmowie z Maxem Cegielskim. Godzinę później o problemach z przekładem z języka japońskiego opowie Henryk Lipszyc w rozmowie z Adamem Lipszycem (12.04, godz. 11, Wydział Filologiczny UG, aula 1.43).

Natomiast tego samego dnia i w tym samym miejscu o godz. 12 czeka nas sparing tłumaczek języka rosyjskiego (wezmą w nich udział Małgorzata Buchalik i Agnieszka Lubomira Piotrowska), które na oczach publiczności dokonają przekładu tego samego fragmentu dzieła literackiego. Później podczas spotkania pt. "Buszujący w krzaczkach. Jak się tłumaczy z języków Orientu" (12.04, godz. 13, Wydział Filologiczny UG, aula 1.43) o praktyce translatorskiej z odległych nam kulturowo krajów opowiedzą Anna Akbike-Sulimowicz, Marcin Michalski i Katarzyna Sarek w rozmowie z Adamem Szostkiewiczem.

Wieczorem (12.04, godz. 20) w Gdańskim Teatrze Szekspirowskim wręczona zostanie Nagroda za Twórczość Translatorską im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego, która przyznana zostanie w dwóch kategoriach: za przekład jednego dzieła oraz za całokształt twórczości. Decyzją Kapituły w składzie: Joanna Kornaś-Warwas, Piotr Paziński, Julia Różewicz, Justyna Sobolewska, Tomasz Swoboda, Ryszard Turczyn, Anna Wasilewska (przewodnicząca Kapituły) w 2019 roku Nagroda Prezydenta Miasta Gdańska za Twórczość Translatorską im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego za całokształt twórczości została przyznana Małgorzacie Łukasiewicz za przekłady niemieckojęzycznej prozy, eseistyki i literatury filozoficznej. Jej przekłady są bardzo wysoko cenione m.in. ze względu na wierne, plastyczne oddanie przekazywanego sensu i erudycyjność.

- Małgorzata Łukasiewicz wprowadziła do polszczyzny m.in. dzieła Hansa Georga Gadamera, Jürgena Habermasa, Theodora W. Adorna, Maksa Horkheimera, Friedricha Nietzschego, Richarda Wagnera, Heinricha Bölla, Roberta Walsera, Hermanna Hessego, W.G Sebalda. Wśród tłumaczonych przez nią książek nie ma tytułów przypadkowych czy błahych. Jej wybór obejmował zawsze teksty ważne, trudne i wysmakowane - komentuje werdykt Anna Wasilewska.

Nagroda ma także wymiar finansowy - Małgorzaty Łukasiewicz otrzyma 50 tys. zł. Oprócz niej Nagrodę za przekład jednego dzieła otrzyma ktoś z finalistów Nagrody: Tomasz Gałązka nominowany za przekład książki "Długi marsz w połowie meczu" Bena Fountaina (wyd. Czarne), literatura amerykańska; Monika Muskała nominowana za przekład "Rechnitz. Anioł Zagłady" Elfriede Jelinek (wyd. Korporacja Ha!art) z języka niemieckiego; Krystyna Rodowska nominowana za przekład "W poszukiwaniu utraconego czasu. W stronę Swanna" Marcela Prousta (wyd. Officyna) z języka francuskiego; Elżbieta Sobolewska nominowana za przekład książki "Pamięć" Petera Nadasa (wyd. Biuro Literackie) z języka węgierskiego, Andrzej Sosnowski nominowany za przekład "Santarem" Elizabeth Bishop (wyd. Biuro Literackie), literatura amerykańska; Teresa Worowska nominowana za przekład książek "Dziennik 1949-1956 oraz "Dziennik 1957-1966" Sándora Máraiego (Spółdzielnia Wydawnicza "Czytelnik") z języka węgierskiego oraz Marcin Szuster nominowany za przekład książki "Ostępy nocy" Djuny Barnes (wyd. Ossolineum), literatura amerykańska. Laureat tej kategorii otrzyma 30 tys. zł.

Ostatniego dnia imprezy - 13 kwietnia - będzie można w Europejskim Centrum Solidarności spotkać się z Małgorzatą Łukasiewicz (godz. 13), zaś wcześniej w tym miejscu o "Rewolucji kobiet" Klementyna Suchanow porozmawia z Hałyną Kruk, Maureen Freely, Katją Petrowską (godz. 11), a o "Wyzwaniach współczesnego podróżopisarstwa" opowiedzą się doświadczeni i cenieni reportażyści - Wojciech Jagielski i Olga Stanisławska w rozmowie z Pawłem Cywińskim (godz. 13).

Ponadto przewidziano bogatą ofertę warsztatów (na większość z nich obowiązują zapisy na stronie http://odnalezionewtlumaczeniu.pl) i liczne wydarzenia towarzyszące. Wstęp na wszystkie wydarzenia jest bezpłatny, na Galę wręczenia Nagród Translatorskich im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego obowiązują zaproszenia.