Artykuły

W wieku 71 lat zmarł reżyser, aktor i pedagog Ryszard Peryt, dyrektor Polskiej Opery Królewskiej w Warszawie. To jedyny na świecie twórca, który wyreżyserował ponad 20 oper Mozarta.

Reżyserował w Teatrze Narodowym i Ateneum w Warszawie, w Teatrze Wielkim w Poznaniu i w stołecznej Operze Narodowej. Inscenizował też za granicą - w Niemczech, Szwajcarii, Turcji i Egipcie, a także w weneckim Teatro la Fenice.

Za artystyczną przygodę jego życia trzeba uznać wieloletnią współpracę z Warszawską Operą Kameralną, do której w połowie lat 80. XX wieku zaprosił go Stefan Sutkowski, dyrektor tej wybitnej placówki. Peryt był stałym reżyserem w WOK przez 20 lat. Razem z Sutkowskim i ze scenografem Andrzejem Sadowskim doprowadził do wystawienia wszystkich dzieł scenicznych Wolfganga Amadeusza Mozarta (ponad 20 tytułów).

Ryszard Peryt: Mozart to mój chleb

W 1987 r. wyreżyserował tam "Czarodziejski flet", a już w 1990 - 11 następnych tytułów. W Salzburgu, rodzinnym mieście Mozarta, gdzie co roku odbywa się znany na całym świecie Salzburger Festspiele, takiego artystycznego wyzwania podjęto się tylko raz - w 2006 r. z okazji 250. rocznicy urodzin Mozarta - i był to cykl realizowany przez wielu reżyserów. Tymczasem w Warszawie w latach 1991-2012 grano wszystkie jego opery co roku jako wznowienia na zorganizowanym przez Warszawską Operę Kameralną Festiwalu Mozartowskim.

Dzięki inscenizacjom mozartowskim Ryszard Peryt ma zapewnione miejsce w historii polskiego teatru. Przedstawienia jego we współpracy z Sadowskim były wysmakowane, erudycyjne i świetnie dopasowane do klasycystycznego ducha muzyki Mozarta. Były traktatami na temat życia i śmierci, dobra i zła, miłości i nienawiści. "W Mozarcie zainteresowało mnie to, co jest tak pogodne, zmysłowe i witalne w jego muzyce i co nie przesłania zasadniczego pytania o sprawy ostateczne, które dotyczą każdego z nas niezależnie od czasu i miejsca" - tłumaczył.

Peryt pochodził z Zielonej Góry. Kształcił się w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie (studia reżyserskie ukończył w 1979 r.). Zaczynał jako poszukiwacz nowych form teatralnych. Z Małgorzatą Dziewulską i grupą absolwentów PWST założył w latach 70. własny teatr - Puławskie Studio Teatralne. Współpracował z Jerzym Grotowskim w jego Teatrze Laboratorium. Za dyrekcji Erwina Axera był aktorem Teatru Współczesnego (1976-79), następnie reżyserem Teatru Narodowego.

Jako reżyser operowy zadebiutował w 1977 r. w Słupsku, gdzie zrealizował swój pierwszy spektakl mozartowski złożony z dwóch małych oper - "Dyrektora teatru" i "Bastien i Bastienne". "Wtedy zrozumiałem, że ów klasyk to chleb, który będę jadł przez całe życie. Postanowiłem sobie wystawić na scenie całego Mozarta" - powiedział 11 lat temu w wywiadzie dla "Gazety Wyborczej". Dlatego spotkanie ze Stefanem Sutkowskim, dyrektorem Warszawskiej Opery Kameralnej, uważał za "opatrznościowe". W 2005 r. ich drogi się rozeszły, a Peryt odszedł z WOK.

Polska Opera Królewska Ryszarda Peryta

1 sierpnia 2017 r. został dyrektorem nowo utworzonej przez ministra kultury Piotra Glińskiego Polskiej Opery Królewskiej z siedzibą w Teatrze Królewskim w Łazienkach. Zatrudniono w niej muzyków i śpiewaków zwolnionych wcześniej przez Alicję Węgorzewską, nową dyrektorkę Warszawskiej Opery Kameralnej.

"Chciałbym, żeby Polska Opera Królewska była ratunkiem dla osób wyrzuconych z WOK, bo sam osobiście skonsumowałem smak wyrzucenia, bycia bez pracy" - mówił w wywiadzie dla radia RDC.

Z pełną świadomością tworzył tam teatr konserwatywny - estetycznie i światopoglądowo, oparty na operach staropolskich, Moniuszce i Mozarcie. W ciągu niespełna dwóch lat mimo ciężkiej choroby wyreżyserował m.in. "Don Giovanniego" i "Wesele Figara" Mozarta, II część "Dziadów" Adama Mickiewicza z muzyką Stanisława Moniuszki ("Widma"), "Aleksandra i Apellesa" Karola Kurpińskiego. Jego ostatnią pracą reżyserską był "Straszny dwór" Moniuszki, którego premiera odbyła się 30 grudnia 2018 r. Pracował do końca.