Polowanie na "Czarownice z Salem"
"Czarownice z Salem" Arthura Millera w reż. Mariusza Grzegorzka w Teatrze im. Jaracza w Łodzi. Pisze Krzysztof Krzak na swoim blogu.
"Czarownice z Salem" Arthura Millera i Mariusza Grzegorzka w Teatrze im. Stefana Jaracza w Łodzi należą do tych nieczęstych wciąż jednak przedstawień, które na długo pozostają w pamięci widzów, budząc emocje, z których niełatwo się otrząsnąć.
Spektakl, będący sceniczną realizacją sztuki z początku lat 50. ubiegłego wieku, miał swoją premierę w kwietniu 2017 roku jako efekt współpracy Teatru im. Stefana Jaracza i obchodzącego 70 - lecie powstania Wydziału Aktorskiego Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi (w rolach "czarownic" pojawiają się studentki tejże uczelni, na scenie prezentują się też wykładowcy Wydziału Aktorskiego z dziekan Zofią Uzelac na czele), której rektorem jest właśnie Mariusz Grzegorzek. Stworzył on w "Jaraczu" przedstawienie niemal w pełni autorskie, gdyż poza tekstem, jego autorstwa jest reżyseria, adaptacja, kostiumy, scenografia i projekcje. Do współpracy Grzegorzek zaprosił znakomitą operator Jolantę Dylewską (autorkę zdjęć m.in. do "W ciemności" i "Pokotu" Agnieszki Holland), która w "Czarownicach z Salem" wyreżyserowała światła oraz Aleksandra Raczyńskiego, odpowiedzialnego za dźwięki, które wspólnie tworzą niezwykle mroczny i przerażający.
Ta niesamowita aura pojawia się tuż po podniesieniu kurtyny, gdy grupa młodych dziewcząt pod przewodnictwem ciemnoskórej niewolnicy Tituby odprawia tajemny obrzęd polegający głównie na wykrzykiwaniu imion mężczyzn, którzy są pożądani przez młode kobiety. Jest wśród nich Abigail Williams, która romansuje z jednym z najbardziej szanowanych obywateli miasteczka i która poprzysięga śmierć żonie swojego kochanka i byłego pracodawcy. Dziewczęta zostają przyłapane na opisanej czynności przez pastora Samuela Parrisa (Michał Staszczak). Kiedy dwie spośród dziewcząt, w tym córka pastora Betty (gra ją znakomicie, bardzo przekonująco świeżo upieczona absolwentka PWSFTviT, Paulina Walendziak), zapadają na podejrzaną chorobę, sugeruje on, iż panienki miały kontakt z diabłem i uprawiały czary. Zaczyna się bezpardonowe polowanie na czarownice. Na pomoc zostaje wezwany egzorcysta, pastor Hale (i znów bardzo dobra rola w tym przedstawieniu - tym razem Marka Nędzy). W obronie własnej dziewczyny zaczynają oskarżać o czary powszechnie szanowanych w miasteczku obywateli, liczba osądzonych i skazanych z dnia na dzień się powiększa. Salem ogarnia prawdziwa psychoza. Jedną z jej ofiar pada także John Proctor. Grający go Ireneusz Czop tworzy niezwykle dojmującą kreację człowieka z jednej strony silnego, gotowego poświęcić swój honor i cześć dla ratowania żony (Matylda Paszczenko), a z drugiej bezradnego i bezsilnego wobec bezwzględnej machiny kościelno - sądowej. Za to dokonanie aktorskie Czop został nagrodzony Złotą Maską za najlepszą rolę męską w sezonie 2016/2017 (identyczny laur w kategorii ról żeńskich otrzymała grająca Abigail Agnieszka Więdłocha, którą kojarzymy z kina z rolami w błahych komedyjkach, a tu jawi się jako świetna aktorka dramatyczna; Złotą Maskę otrzymał też sam spektakl i jego reżyser). Aktorstwo w "Czarownicach z Salem" jest niewątpliwie bardzo mocną stroną i tak naprawdę należałoby wymienić wszystkie nazwiska z 16-osobowej obsady.
Lapidarnie rzecz ujmując: "Czarownice z Salem" w Teatrze im. Stefana Jaracza w Łodzi to przedstawienie kompletne, w którym wszystkie elementy (i wizualne, i akustyczne, i stricte dramatyczne) są ze sobą kompatybilne. Dzięki temu historia dziejąca się w XVII - wiecznym amerykańskim miasteczku jest wyjątkowo aktualna tu i teraz. Natomiast specjalna konstrukcja widowni, powodująca zmniejszenie Dużej Sceny łódzkiego teatru do wielkości typowej sali sądowej powoduje, że z aktorami bardzo blisko obcują widzowie, niemal namacalnie odczuwający ich emocje i przeżycia. Jeśli więc ktoś lubi naprawdę dobry teatr, powinien już od dziś rozpocząć polowanie na "Czarownice z Salem" w repertuarze łódzkiego "Jaracza".
