Artykuły

W 2019 r. Instytut Polski w Wilnie zrealizuje blisko 150 projektów poświęconych m.in. przypadającej w przyszłym roku 450. rocznicy Unii Lubelskiej, 200. rocznicy urodzin Stanisława Moniuszki czy 15. rocznicy wstąpienia Polski i Litwy do UE.

- W naszej działalności na Litwie staramy się w szczególny sposób akcentować wydarzenia, osoby i miejsca związane z naszą wspólną, polsko-litewską historią - powiedział w rozmowie z PAP dyrektor Instytutu Polskiego w Wilnie Marcin Łapczyński.

Przypomniał, że "projekty, bazujące na wspólnej historii, stanowiły główny element litewskiego programu obchodów 100. rocznicy odzyskania niepodległości". - Bracia Piłsudscy, Narutowiczowie, Oskar Hansen, kobiety Solidarności i Sajudisu, Witkiewiczowie to tylko kilka przykładów. W nadchodzącym roku również nie zabraknie ciekawych projektów - wskazuje Łapczyński.

W 2019 roku przypada 200. rocznica urodzin Stanisława Moniuszki - związanego z Wilnem kompozytora, dyrygenta, twórcy polskiej opery narodowej. Obchody tej rocznicy - wspólnej dla Polski, Litwy i Białorusi - patronatem objęło UNESCO. Polski Sejm ustanowił przyszły rok Rokiem Stanisława Moniuszki.

Na Litwie Rok Stanisława Moniuszki przy udziale Instytutu Polskiego w Wilnie zainaugurowała przed kilkoma tygodniami w Pałacu Wielkich Książąt Litewskich w Wilnie wileńska wersja "Halki" w wykonaniu chóru kameralnego i orkiestry Capella Cracoviensis. Było to jedno z pierwszych wydarzeń na świecie zorganizowanych w ramach Roku Moniuszki.

Dyrektor Instytutu zapowiada, że w maju w Wilnie w kościele Świętych Janów (Chrzciciela i Ewangelisty) odbędzie się koncert, podczas którego wystąpią trzy chóry: Uniwersytetu Wileńskiego, Politechniki Białostockiej i Państwowego Uniwersytetu w Mińsku. Potem koncert zostanie powtórzony w Mińsku i Białymstoku.

Głównym elementem obchodów Roku Stanisława Moniuszki na Litwie będzie międzynarodowa konferencja naukowa, która odbędzie się w Wilnie w czerwcu. Wezmą w niej udział także polscy eksperci. Konferencji będzie towarzyszyć wykonanie "Litanii Ostrobramskich"(1843-55) przez Litewską Narodową Orkiestrę Symfoniczną i Kowieński Chór Państwowy pod batutą polskiego dyrygenta Antoniego Wita.

- Program obchodów Roku na Litwie jest bogaty. Mamy nadzieję, że pozwoli on przybliżyć Moniuszkę litewskiemu odbiorcy i przypomnieć, że mieszkał on w Wilnie ponad 20 lat - powiedział Dyrektor Łapczyński.

W związku z przypadającą w przyszłym roku 450. rocznicą zawarcia Unii Lubelskiej Instytut Polski w Wilnie planuje prezentację wystawy z okazji wpisania aktu na Światową Listę Programu UNESCO "Pamięć Świata". Wystawę przygotowało Archiwum Główne Akt Dawnych przy pomocy Instytutu.

- Bogaty program kulturalny przygotowuje również miasto Lublin i jego instytucje kultury - mówi Łapczyński i wyraża nadzieję, że - w czerwcu w trakcie wileńskiej Nocy Kultury nastąpi prawdziwa "inwazja" lubelskiej kultury na Wilno a oba miasta podpiszą umowę o partnerstwie.

W przyszłym roku obchodzona też będzie 30. rocznica demokratycznych przemian w Polsce, 20. rocznica przystąpienia Polski do NATO, 15. rocznica wejścia Polski i Litwy do Unii Europejskiej i 10. rocznica powstania polsko-szwedzkiej inicjatywy Partnerstwa Wschodniego.

- Wokół tych rocznic będziemy starali się akcentować zaangażowanie Polski w rozwój Unii, wkład w utrzymanie bezpieczeństwa w regionie i na świecie, w rozwój relacji ze wschodnimi sąsiadami Unii, ideały Solidarności - mówi Łapczyński.

- 2019 rok to także 80. rocznica wybuchu II wojny światowej - przypomina dyrektor Instytutu. - Wokół tej smutnej, tragicznej rocznicy będziemy przypominali ogrom cierpienia, jaki spadł na Polskę, Polaków, ale też Litwinów, na cały świat. Podkreślimy bohaterskie postawy Polaków w czasie II wojny, przypomnimy postać rotmistrza Pileckiego, w marcu zaprezentujemy litewskiej publiczności dwujęzyczną publikację, powstałą z naszej inicjatywy, opowiadającą o Polakach z Wilna i Wileńszczyzny ratujących Żydów.

Instytut Polski w Wilnie w przyszłym roku będzie kontynuował również kilka ważnych projektów rozpoczętych w tym roku.

W lutym, podczas Wileńskich Targów Książki, planowana jest premiera obszernej, prawie 600-stronicowej publikacji poświęconej Stanisławowi Ignacemu Witkiewiczowi - Witkacemu. Jak wskazuje Łapczyński, "będzie to pierwsza publikacja w języku litewskim poświęcona temu twórcy", związanemu rodzinnie ze Żmudzią.

Książka, przygotowana razem z Instytutem Adama Mickiewicza i Instytutem Witkacego, zawierać będzie zarówno teksty polskich i litewskich ekspertów dotyczące różnych aspektów twórczości Witkacego, tworzone przez niego obrazy, portrety, zdjęcia oraz tłumaczenia na język litewski fragmentów dzieł literackich. To kolejny element projektu, w ramach którego we wrześniu br. w Kownie została otwarta wystawa "Anioł i Syn. Witkiewiczowie w Zakopanem i na Litwie", prezentująca twórczość Stanisława Witkiewicza i jego syna Witkacego.

Kontynuację będzie miał też projekt dotyczący 80. rocznicy nawiązania stosunków dyplomatycznych pomiędzy Polską a Litwą. W grudniu w Wilnie odbyło się seminarium z udziałem historyków i politologów z obu krajów zorganizowane przez Instytut Polki w Wilnie pt. "Bez emocji. Polsko-litewski dialog o 1939 roku".

- Okres dwudziestolecia międzywojennego to czas dynamicznych zmian, trudnych warunków międzynarodowych, ale także wewnętrznych. To okres dynamicznych reform i odbudowywania wyniszczonych przez zaborców państw, nieustanne ścieranie się różnych idei, koncepcji, także tych dotyczących przyszłości polsko-litewskich relacji - mówi Łapczyński, podkreślając, że jest to też okres, "o którym nie tak często się mówi, a jest bardzo ciekawy".

Na marzec przyszłego roku zaplanowana jest prezentacja popularnonaukowej dwujęzycznej publikacji na temat okoliczności wydarzeń z 1938 r., którą przygotowali przedstawiciele młodego pokolenia polskich i litewskich historyków oraz politologów: Simonas Jazavita oraz Dominik Wilczewski.

- Chcieliśmy, by przystępnym językiem, bez emocji i uprzedzeń opowiedzieli oni o tym trudnym momencie w polsko-litewskiej historii z perspektywy obu państw. W publikacji znajdzie się ponad 100 archiwalnych zdjęć, skanów dokumentów i gazet z tamtego okresu - zapowiada Łapczyński.

Na marzec planowane jest też odsłonięcie tablicy pamiątkowej w Kownie na budynku, w którym od maja 1938 r. do października 1939 roku mieściło się polskie poselstwo.

- Wspólnie z samorządem miasta Kowna, które w ostatnim czasie promuje się jako stolica modernizmu i miasto międzywojennej dyplomacji, planujemy odsłonięcie tablicy na pięknej modernistycznej kamienicy przy ulicy Kestuczio 38. Podobne tablice od 2001 zdobią budynki, w których mieściły się przed wojną poselstwa USA, Szwajcarii, Francji, Węgier czy Estonii - wskazuje dyrektor Instytutu Polskiego.

Dyrektor podkreśla, że wśród Litwinów rośnie zainteresowanie ofertą proponowaną przez Instytut, co przekłada się na zainteresowanie współczesną Polską. - Widać to nie tylko na naszych wydarzeniach, ale też w mediach, w których coraz częściej pojawiają się pozytywne informacje zarówno o działalności Instytutu, naszych projektach, ale także o Polsce - podkreśla.

Jako przykład rosnącego na Litwie zainteresowania polską kulturą, wspólnym dziedzictwem, Marcin Łapczyński wskazuje, że otwartą pod koniec listopada w Wilnie w Pałacu Wielkich Książąt Litewskich dużą wystawę poświęconą Adamowi Mickiewiczowi, na której prezentowany jest rękopis "Pana Tadeusza", w ciągu pierwszych dwóch tygodni odwiedziło ponad 3 tys. zwiedzających.

- Takie liczby bardzo nas cieszą - mówi Łapczyński.