Artykuły

Wrocławski fotograf został - wraz z Michałem Hellerem - zwycięzcą jednej z dwóch kategorii konkursu ogłoszonego przez Instytut Teatralny, w której oceniano zdjęcia dokumentujące pracę nad spektaklami. Tobiasz Papuczys fotografował m.in. "Państwo" Teatru Polskiego w Podziemiu.

Za zestawy zdjęć do "Państwa", ale też "Wściekłego człowieka. Wariacji o gniewie" Studia Matejka i "Don K." Cloud Theatre Papuczys otrzymał nagrodę wartą 7,5 tys. zł. To nie wszystko - w drugiej kategorii wyróżniono jego zdjęcie do spektaklu "Camille", monodramu Kamili Klamut, zrealizowanego w Instytucie Grotowskiego.

Papuczys, teatrolog i filmoznawca, fotografią teatralną zajmuje się po godzinach - na co dzień pracuje jako bibliotekarz w czytelni im. Ludwika Flaszena Instytutu Grotowskiego. Jest absolwentem filologii polskiej ze specjalizacją teatrologiczną na Uniwersytecie Wrocławskim. W ubiegłym roku jego fotografie znalazły się w finale konkursu.

- Na początku interesowało mnie przede wszystkim pisanie o teatrze - mówi. - Jednak odkąd zająłem się fotografowaniem spektakli, uświadamiam sobie coraz wyraźniej, że dziś żaden tekst nie ma takiej siły przebicia do świadomości społecznej jak zdjęcie. Teksty o teatrze trafiają do dość ograniczonego grona odbiorców, obraz ma szansę oddziaływać szerzej. I budzi zdecydowanie większe emocje, o czym przekonali się organizatorzy krakowskiej wystawy po ubiegłorocznej edycji konkursu - część prac pokazanych w przestrzeni publicznej zostało zamalowanych sprejem i pociętych w reakcji na elementy nagości, jakie tam się pojawiały.

Papuczys, pytany o specyfikę fotografii teatralnej, tłumaczy, że z jego perspektywy kluczowa jest intensywność scenicznego świata. - W przypadku fotografii ulicznej musiałbym poświęcić osiem godzin na zgromadzenie materiału na cykl zdjęć, w przypadku spektaklu w półtorej godziny dostaję rodzaj syntezy - mówi. - Do tego dochodzi element wyrazistości społecznej - dziś na ulicznej manifestacji znajdziemy ten sam rodzaj emocji co w wielu przedstawieniach teatralnych, zwłaszcza w tych realizowanych na alternatywnych scenach. Stąd ich rosnąca społeczna waga.

Wśród przedstawień na nagrodzonych zdjęciach Papuczysa znalazło się "Państwo" [na zjęciu] według Platona w reżyserii Krzysztofa Garbaczewskiego Teatru Polskiego w Podziemiu, a właściwie druga wersja tego performance'u, na którą publiczność zaproszono do Centrum Innowacji w przejściu podziemnym przy Świdnickiej. - Przyznam, że nie lubiłem Teatru Polskiego przed jego upadkiem - mówi Papuczys. - Podobał mi się może jeden na dziesięć wystawianych tam spektakli.

Ale po zmianie dyrekcji szybko uświadomiłem sobie bolesny brak - nagle nie było się z czym konfrontować, o co pokłócić, zniknęło pole debaty o teatrze. A potem okazało się, że tworzy się ono poza samym teatrem, widzianym jako instytucja. I te konfrontacje są nawet ostrzejsze - aktorzy w "Państwie" pojawiają się tu w dziwnych, nietypowych rolach, m.in. obsługi technicznej, widz nie widzi aktora bezpośrednio, doświadczając spektaklu przez VR-owe okulary. Zdarza się, że fotografie spektakli po czasie zaczynają znaczyć coś więcej, stają się komentarzem do rzeczywistości, nie tylko tej teatralnej. A w moim przypadku obecność z aparatem na próbach i spektaklach sprawia, że także na tę inną fotografię patrzę przez pryzmat teatralnych narzędzi, zwracając baczniejszą uwagę na scenografię i kostium.

Konkurs Fotografii Teatralnej odbył się w tym roku po raz czwarty. Obok Michała Hellera i Tobiasza Papuczysa nagrodzono w nim Malwinę Adaszek za teatralne zdjęcie sezonu - jury w składzie Dariusz Kosiński, Magdalena Maciejewska, Chris Niedenthal, Agnieszka Olszewska i Agnieszka Wanicka uznało, że autorka w zdjęciu z kulis spektaklu "Kram z piosenkami" w Teatrze im. Osterwy w Lublinie uchwyciła "obrazową syntezę atmosfery teatralnej roku 2018".