Artykuły

Premierę spektaklu inspirowanego życiem i twórczością Jerzego Grotowskiego przygotował Teatr im. Jana Kochanowskiego w Opolu w koprodukcji z wrocławskim Teatrem Współczesnym. Po raz pierwszy widzowie zobaczą spektakl na scenie opolskiego teatru w sobotę.

Jak podkreślają twórcy spektaklu, "Grotowski non-fiction" to produkcja wyjątkowa, bo po raz pierwszy w historii opolska oraz wrocławska scena łączą siły, by zmierzyć się z fenomenem, twórczością, mitem i historią Jerzego Grotowskiego - jednego z największych reformatorów polskiego teatru.

- Grotowski jest dla mnie punktem wyjścia do badania mojego osobistego uwikłania w teatr, jako fantazmatyczny ośrodek wspólnoty, w którym ogniskują się pragnienia, marzenia, lęki, jako pewnego rodzaju matryca teatralna - tłumaczyła reżyserka Katarzyna Kalwat we wtorek podczas próby medialnej spektaklu, dodając, że każdy z aktorów pracował w kontekście jednej z idei Grotowskiego.

- To co nas szczególnie interesowało to to, co powstaje na styku tej idei, a osobowości twórczej aktora, jego intuicji i wrażliwości - podkreśliła.

Jak wyjaśniła, tekst do spektaklu powstawał głownie na próbach, na podstawie improwizacji aktorów i polemiki między nimi, a sami aktorzy na scenie stają się reżyserami i badaczami tematu.

- To trochę projekt o emancypacji aktora spod władzy reżysera, to pytanie czy taki paradygmat zarządzania teatrem, aktorem jest w ogóle dzisiaj do przyjęcia i co w konfrontacji z tym mówi dzisiaj aktor - dodała Kalwat.

Reżyserka podkreśliła też, że pracując nad spektaklem starała się unikać spotkań z byłymi współpracownikami Grotowskiego. - Dla mnie wartościowe było to, co my sami z tego wyciągniemy. Nie chciałam doprowadzić do sytuacji, że spotykanie się z byłymi współpracownikami Grotowskiego będzie elementem popychającym nas do pewnej perspektywy oglądu jego twórczości. Odbyliśmy natomiast spotkania ze znawcami teatru i naukowcami m.in. z prof. Kosińskim czy dr Adamiecką - tłumaczyła.

- Ta koncepcja przedstawienia była świetnym pretekstem do tego, aby pokazać ile Grotowskiego jest w każdym z aktorów, pasjonujące było to, żeby na moment móc to wydobyć. W spektaklu zadajemy też pytanie, czy w ogóle można jeszcze dzisiaj uprawiać taki teatr, jaki proponował Grotowski, czy możliwa jest dzisiaj taka postawa wobec życia i sztuki - mówił Zbigniew Libera, współautor koncepcji projektu.

W trakcie pracy nad projektem powstała książka o Grotowskim pisana z perspektywy aktorów, a kontynuacją spektaklu jest wystawa Zbigniewa Libery. - Projekt ma charakter interdyscyplinarny, poznajemy twórczość Grotowskiego poprzez różne media. Te trzy obszary pozwalają nam zbliżyć się do niego, przy czym każdy buduje swoją biografię Grotowskiego w sposób bardzo indywidualny - dodała reżyserka.

Premiera spektaklu na Scenie Modelatornia Teatru im. Jana Kochanowskiego odbędzie się 8 grudnia. We wrocławskim Teatrze Współczesnym spektakl będzie można po raz pierwszy zobaczyć 4 stycznia.

Jerzy Grotowski - jeden z najwybitniejszych polskich reżyserów i teoretyków teatru - urodził się w Rzeszowie w 1933 r. Studia aktorskie i reżyserskie ukończył w krakowskiej Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej. Studiował także reżyserię w Moskwie. Zadebiutował w 1959 r. "Krzesłami" Eugene'a Ionesco w Teatrze Starym w Krakowie.

W 1959 r. objął kierownictwo artystyczne Teatru 13 Rzędów w Opolu: wspólnie z Ludwikiem Flaszenem stworzył w tej placówce teatr awangardowy, który od 1962 r. przyjął nazwę Teatru Laboratorium. W 1965 r. zespół przeniósł się do Wrocławia, gdzie działał do 1984 r.

W latach 1959-69 Grotowski wyreżyserował w Laboratorium dwanaście spektakli, z których trzy - "Akropolis", "Książę Niezłomny" i "Apocalypsis cum figuris" - przyniosły mu światową sławę.

Grotowski po zrealizowaniu "Apocalypsis..." zrezygnował z tworzenia przedstawień i sformułował program określany mianem "teatru uczestnictwa" czy "parateatru". W 1982 roku opuścił Polskę i wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Później zamieszkał w Pontederze we Włoszech, gdzie zmarł w styczniu 1999 roku.