Artykuły

Wystawa zbiorowa polskich i litewskich artystów, którzy w swej twórczości stawiają pytania o współczesne społeczeństwo, została zorganizowana w związku z obchodami stulecia odzyskania niepodległości przez Polskę i Litwę.

Ekspozycja "Czekając na kolejne nadejście" będzie czynna w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie do 27 stycznia 2019 r.

- Wystawa rozgrywa się w dwóch epizodach - pierwszy odbył się pod koniec sierpnia w Wilnie, drugi obecnie trwa w Warszawie - powiedziała PAP Anna Czaban, która wraz z Ulą Tornau z Litwy i Jarosławwm Lubniakiem z CSW tworzą zespół kuratorski.

- Projekt od początku zakładał współpracę obu instytucji Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie i Centrum Sztuki Współczesnej (Siuolaikinio meno centras) w Wilnie. Ponad rok z litewską kuratorką prowadziłyśmy wizyty studyjne, rozmawiałyśmy z artystami. Impulsem do tej pracy było święto obchodów niepodległości Polski i Litwy. To połączenie wydało się ciekawe - zaznaczyła Czaban.

- Współdzielimy historię, która nie do końca jest tak samo wysławiana w obydwu krajach; i tu, i tam istnieje wiele resentymentów, jest wiele różnych opinii. Nie chcieliśmy rozdrapywać historii, tylko spojrzeć w przyszłość i również w jakiś sposób opisać teraźniejszość. Narzędzie, jakie wybraliśmy to oczywiście język sztuki współczesnej. Stało się to naturalnie też pretekstem, żeby sprawdzić kondycje sztuki współczesnej w obu krajach w Litwie i w Polsce; spróbować odpowiedzieć na pytania: jak artyści myślą o współczesności, jak podchodzą do teraźniejszości, jak myślą o przyszłości, czy towarzyszą im obawy, lęki czy odważnie idą naprzód, by świat zmieniać - charakteryzowała ideę wystawy kuratorka.

Tytuł wskazuje na pewien stan zawieszenia. - To czekanie na "kolejne nadejście" jest nie tyle biernym wyczekiwaniem, na coś co się wydarzy, nadejdzie, ale jest formą pewnego krzątania się wokół spraw teraźniejszych, próbą uporządkowania najbliższej rzeczywistości, sytuacji, na którą mamy wpływ i którą w jakiejś mierze możemy kontrolować. Artyści nie projektują przyszłości, lecz korzystając z dziedzictwa kulturowego, skupiają się na tym, co tu i teraz - wyjaśnia Czaban.

Na wystawie znajdują się m.in. instalacja Cezarego Poniatowskiego, za sprawą której role publiczności i rzeźby ulegną odwróceniu - tym razem to widz będzie miał poczucie, że jest oglądany; obraz, na którym będzie można zobaczyć scenę rodzajową z jednego z wernisaży w galerii Stroboskop, prowadzonej przez Norberta Delmana i Kathryn Zazenski; wideo Małgorzaty Goliszewskiej o astrologicznej siostrze bliźniaczce artystki i wideo Studia Sponge (Kipras Dubauskas, Egle Razumaite, Vytautas Juozenas) o polskim taksówkarzu, którego rodzinna historia sięga niewielkiej miejscowości w Litwie.

Jedna z wielu ważnych prac to - zdaniem Czaban - "Archiwum" Agnieszki Kalinowskiej, czyli "płynąca rzeka gliny". Ma ona w sobie wiele poezji. Rzeka płynie, a po płynącej wodzie, rzece wysychającej, pozostają osad, nieczystości, brud - takie rzeczy archiwalne. Wszystko przemija, tylko te ślady w glinie pozostają. Te które nas łączą, i te które dzielą.

Ważne dzieło to także - jak wskazuje kuratorka - praca "Pod flagą" Arturasa Raila 2001 r. Autor to artysta dojrzały, od lat współpracujący z rozmaitymi społecznościami; teraz z nacjonalistami, wcześniej z grupami pogańskimi, których jest coraz więcej na Litwie, z fanami motoryzacji. W pokazywanej w CSW pracy zestawia dwa obrazy. Na jednym widać grupę litewskich skrajnych nacjonalistów czy wręcz neonazistów, którzy oglądają na ekranie sceny z życia codziennego małego austriackiego miasteczka Linz i komentują to, co widzą w sposób dość niewinny, pełen stereotypów. Ale do końca nie wiadomo czy są ta jakieś błahe pogaduszki, czy za tym czai się coś więcej, coś co może doprowadzić do katastrofy. Ta praca nigdy nie była pokazywana w Wilnie.

Artyści biorący udział w wystawie to: Ewa Axelrad, Wojciech Bąkowski, Jokubas Cizikas, Rafał Dominik, Małgorzata Goliszewska, Styrmir Oern Guomundsson and the Medical Faculty, Duonis Donatas Jankauskas, Edka Jarząb, Agnieszka Kalinowska, Mateusz Kula, Lina Lapelyte, Dainius Liskevicius, Robertas Narkus, Nomadic State (Karolina Mełnicka i Stach Szumski), Dominika Olszowy, Cezary Poniatowski, Arturas Raila, Ieva Rojute, Viktorija Rybakova, Emilija Skarnulyte, Studio Sponge (Kipras Dubauskas, Egle Razumaite, Vytautas Juozenas), Stroboskop (Norbert Delman i Kathryn Zazenski), Julijonas Urbonas, Vilnius Energy (Śygimantas Kudirka, Adas Geceviźius, Asta Ostrovskaja), Kristijonas Naglis Zakaras, Bartosz Zaskórski, Darius Ziura.

Wystawie towarzyszy program performatywny; podczas jej trwania przewidziane są też liczne działania edukacyjne. Wydarzenie dofinansowano ze środków MKiDN w ramach Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2022.