Upierzeni fanatyzmem
"Po ptakach" w reż. Jessici Cohen, Jima Ennisa i Tomasza Rodowicza w Stowarzyszeniu Teatralnym Chorea w Lublinie we współpracy z Earthfall Dance Company. Pisze Leszek Karczewski w Gazecie Wyborczej - Łódź.
W postaciach Arystofanesa sprzed dwóch i pół tysiąca lat artyści znaleźli współczesnych terrorystów.
"Po ptakach" to wspólne przedsięwzięcie Stowarzyszenia Teatralnego Chorea i walijskiego teatru Earthfall.
Chorea powstała w 2004 r. Artyści wystąpili z legendarnego Ośrodka Praktyk Teatralnych Gardzienice i założyli własną grupę. Zgłębiają teatralne źródła Europy - starogrecką trójjedną choreę (słowo, muzyka i ruch). Rekonstruują zabytkowe nuty i instrumenty, w tańcu ożywiają figury znane z waz. Z kolei teatr tańca Earthfall istnieje od 1989 r. To specjaliści od ostrej, "miejskiej" choreografii kojarzonej z graffiti, deskorolkowcami i hip hopem. Zespoły pracują razem od 2003 r. Tym razem zinterpretowali na nowo komedię Arystofanesa "Ptaki".
Przez przedstawienie "Po ptakach/After The Birds" widzów przeprowadza prorok (Paweł Korbus). W natchnieniu, jąkając się z ekscytacji, wmawia widowni wyższość ptaków nad ludźmi. Na czym ona polega? Komediową odpowiedź Arystofanesa recytują aktorzy z nażelowanymi w czuby fryzurami. Otóż: gdyby widzowie mieli skrzydła, mogliby polecieć do domu, zjeść kanapkę, ulżyć sobie w ubikacji, jeszcze poswawolić w łóżku i szybko wrócić na widownię...
Reżyserzy spektaklu Stowarzyszenie Teatralnego Chorea i Earthfall - Jessica Cohen, Jim Ennis, Tomasz Rodowicz - budują dystans do scenicznych zdarzeń. Pokazują "niską wyższość" ptaków. Jak? Do ptasiego państwa, zawieszonego w niebie Chmurokukułkowa, prowadzi pozioma drabina. Wdrapuje się po niej trzech śmiesznych bogów w pilotkach.
Komiczne elementy spektaklu są kontrowane przez epizody okrutne. Bezład mowy szaleńca zostaje przeciwstawiony reżimowi skrzydlatych obywateli. Ptasie komando depcze proroka. W końcu daje się porwać słowom obłąkańca i krzyżuje go na ścianie.
Teatralny skrót ukazuje skutki fanatyzmu: aktorzy padają martwi. Destrukcję ciał, rozrzuconych w miejscu terrorystycznego ataku, oddaje ruch zaczerpnięty z tańca butoh - spastycze napięcia mięśni.
Przedstawieniu dają energię starożytne pieśni, czyli "znak wodny" Chorei. Tym razem spotkały się one z minimalistyczną choreografią Earthfall. To delikatny obrót barków albo sam tylko ruch przepony leżących aktorów. Podłoga przypomina wówczas błotny gejzer, który pulsuje w skomplikowanym rytmie. Znakomity jest taneczny duet Tomasza Rodowicza i Doroty Porowskiej. Oboje słaniają się na nogach. To maraton taneczny, morderczy dla uczestników, rodem z filmu "Czyż nie dobija się koni?". Sean Palmer śpiewa song Toma Waitsa; ale leżąc jak inni aktorzy. Niepostrzeżenie dancing zmienia się w pole bezsensownej bitwy o dominację: które z narzeczonych przetrwa dłużej na parkiecie?
Komiczne interludium wprowadza finał spektaklu: zaślubiny. W oryginale Arystofanesa łączą one ludzkość i ptactwo szczęśliwym węzłem małżeńskim. We współczesnej wersji Chorei i Earthfall ślub jest ceremonią, która umożliwia gwałt. Oblubieniec zamyka Oblubienicę w klatce z ramion. Dociska do muru - tak samo, jak tłum przygwoździł do ściany proroka.
Scenie towarzyszy hymn. Dostojne akordy Macieja Rychłego, autora muzyki, splatają się z Bachowską arią w wykonaniu Eliny Tonewej i soulowymi zaśpiewami Seana Palmera. Chór powtarza słowa z "Ptaków": "Teraz już całość otoczona murem / Bramy zamknięte i straż stoi wkoło". Arystofanejski komentarz do wizji utopijnego państwa mówi także o jego podstawowej komórce - rodzinie.
W finale znakomitego spektaklu szaleniec zjawia się jeszcze raz - jako wstrząsająca pointa. Z szerokim uśmiechem rozchyla poły płaszcza. Ma kamizelkę z ładunków wybuchowych. Ironię wzmaga prosty zabieg: bombami są zapalone jarzeniówki. Światło traci swoje pozytywne znaczenie. Niebo, w którym tkwi zawieszone Chmurokukułkowo, przestaje być rajem. Może nigdy nim nie było?
