Artykuły

Wrocławski miesięcznik społeczno-kulturalny ma już 45 lat. Skromne obchody jubileuszu pisma potrwają dwa dni.

Pierwszy numer "Odry" ukazał się w marcu 1961 r. Jego redaktorem naczelnym był Tadeusz Lutogniewski. Pismo miało podejmować tematykę rozwoju Dolnego Śląska, migracji ludności oraz kultury na Ziemiach Zachodnich. Miesięcznik wydawany przez partyjny koncert RSW "Prasa" szybko stał się pismem poszukiwanym w całej Polsce. Dawni i obecni współpracownicy zgodnie wspominają, że dla władzy "Odra" była jednym z niewielu wentyli bezpieczeństwa. Ukazywały się tu teksty, które - choć politycznie nieszkodliwe - stawiały do góry nogami przyzwyczajenia kulturalnych decydentów i tych, którzy kulturą się interesowali. We wrześniu 1965 ukazał się słynny tekst Jerzego Grotowskiego "Ku teatrowi ubogiemu", o którym Antoni Słonimski napisze później: "Nie ma co biadać nad tą osobliwą zabawą w małym kółku. Jeśli to kto lubi, nie ma powodów, żeby mu takiej zabawy odmawiać".

Na przełomie lat 60. i 70. dla "Odry" pisywali tacy autorzy jak Stanisław Barańczak i Melchior Wańkowicz. W 1970 nagrodę miesięcznika otrzymał Tadeusz Różewicz. Jej późniejszymi laureatami będą m.in. Stanisław Lem, Wisława Szymborska i Czesław Miłosz. W tym roku uhonorowany został prof. Janusz Degler, teatrolog od lat zajmujący się edycją dzieł i listów Witkacego.

Legendą "Odry" jest zmarły w 1984 r. Zbigniew Kubikowski, redaktor naczelny w latach 1972-76. W 1973 r. Kubikowski zadecydował o druku "Rozmów z katem" Kazimierza Moczarskiego. Książka wywołała burzę: były to wspomnienia AK-owca, osadzonego po wojnie przez komunistyczną władzę we wspólnej celi śmierci z katem warszawskiego getta Juergenem Stroopem. W 1976 r., w czterech częściach, ukazała się książka Hanny Krall "Zdążyć przed Panem Bogiem" - rozmowy z Markiem Edelmanem. Za tę publikację Kubikowski został zdymisjonowany.

Dziś nakład "Odry", wydawanej pod auspicjami Biblioteki Narodowej, nie przekracza trzech tysięcy. Od 15 lat redaktorem naczelnym "Odry" jest Mieczysław Orski.

Obchody

Obchody jubileuszu "Odry" będą skromne. We wtorek [23 maja] o godz. 13 w Dolnośląskim Centrum Informacji Kulturalnej otwarta zostanie wystawa "Odra 1961-2006". O godz. 15 w Ossolineum odbędzie się panel dyskusyjny "Cóż po elitach w czasie marnym?". A o godz. 18, także w Ossolineum, promowana będzie książka "Mój wiersz"' - owoc cyklu, w którym wybitni poeci komentowali na łamach miesięcznika swoje wiersze. Uroczyste wręczenie nagrody "Odry" prof. Januszowi Deglerowi odbędzie się w środę w Ośrodku Grotowskiego