Artykuły

"Czarodziejski flet" w reż. Matthiasa Remusa w Operze Nova na XIII Bydgoskim Festiwalu Operowym. Pisze Wiesław Kowalski w serwisie Teatr dla Was.

Po nieudanym występie Státni Opera Praha z "Nieszporami sycylijskimi" Verdiego, najnowsza premiera bydgoskiej Opery Nova przywraca wiarę w teatr i jego katartyczną moc. Dwaj Niemcy - Matthias Remus (reżyseria) i Stephan Dietrich (scenografia) oraz Belg Dirk Vermeulen (kierownictwo muzyczne) przygotowali inscenizację "Czarodziejskiego fletu" Mozarta , która jest bezsprzecznie artystycznym wydarzeniem tegorocznego festiwalu. W bydgoskim spektaklu wyeksponowane zostało przede wszystkim humanistyczne przesłanie genialnego dzieła wielkiego kompozytora. Choć współistnieją też obok siebie elementy poetyckie i baśniowe. Remus, nie bez kozery uchodzący za wybitnego znawcę życia i dzieła autora "Wesela Figara", znakomicie słyszy przepiękną muzykę Mozarta, jednocześnie potrafi przejrzyście i konsekwentnie łączyć śpiew ze scenami mówionymi. Mozart posłużył się bowiem w "Czarodziejskim flecie" elementami singspielu, popularnego gatunku muzycznego, uchodzącego w sztuce za formę mniej wartościową.

Autor "Uprowadzenia z seraju'" doskonale jednak wiedział - co wynika z samej partytury - w jakich momentach akcji i dla jakich treści czy raczej emocji pisze partie wokalne, a kiedy odwołuje się do dialogu, który jest tylko łącznikiem poszczególnych scen. Tak naprawdę to tylko muzyka pogłębia wszystkie wątki i tematy, nadając im wyższą jakość i rangę. Matthias Remus zadbał o to, by utrzymać wspólny ton dla partii mówionych i śpiewanych. Stąd nawet dłuższe sceny dialogowe nie zakłócają spoistości muzycznej utworu, nie tworzą miejsc pustych i martwych emocjonalnie. Duża w tym zasługa wykonawców, którzy obok znakomitych umiejętności wokalnych zaprezentowali bardzo dobre aktorstwo. Prawda sceniczna, naturalność, swoboda, wyobraźnia emocjonalna i bogactwo środków ekspresji to główne atuty roli Papagena w interpretacji Tylera Duncana, Tamina Bernarda Loonena, Paminy Marty Sary Mens, Monostatosa w brawurowym wykonaniu Valentina Jara i Królowej Nocy Katarzyny Oleś-Blachy. Wszystkim solistom - dzięki wnikliwości analitycznej reżysera w poszukiwaniu prawdy psychologicznej postaci - nieobca była umiejętność głębokiego wyczucia w przekazywania dwóch skrajnych, ale zawsze współobecnych form wyrazu - dramatyzmu i liryzmu. Trzeba również zwrócić uwagę na znakomicie poprowadzone role I, II i III Damy,w aktorsko-wokalnej interpretacji Maartje Rasker, Małgorzaty Ratajczak i Aleksandry Pliszki. Na specjalne wyróżnienie zasługują młode dziewczęta z Pracowni Wokalnej Izabeli Cywińskiej, działającej przy bydgoskim Pałacu Młodzieży. Monika Korybalska, Izabela Miloch, Magdalena Połowińczak i Agnieszka Łobodzińska z wdziękiem i wokalno-aktorską swadą wykreowały postaci trzech chłopców prowadzących Tamina i Papagena do siedziby Sarastra.

Bydgoska realizacja zadaje kłam twierdzeniu Kierkegaarda, że opery nie należy oglądać, lecz słuchać. Stephan Dietrich zbudował na scenie Opery Nova scenografię wysmakowaną w najmniejszym detalu i szczególe. Oto znajdujemy się w monumentalnej bibliotece, będącej świątynią Rozsądku, Piękna, Wiedzy, Siły i Natury. Pośród ustawionego na półkach, wspaniale oprawionego księgozbioru rozegra się historia Tamina, który by stać się godnym wtajemniczenia musi porzucić dotychczasowe stereotypy myślenia w pojmowaniu dobra i zła, kłamstwa i prawdy. Czarodziejski flet staje się dla niego oparciem moralnym w pokonaniu próby powietrza, ognia i wody. Pozwoli mu stanąć po stronie światła w walce z ciemnością, zabobonem i zacofaniem. Scenografia w sposób doskonały odzwierciedla i pomaga zrozumieć wewnętrzny mikrokosmos ludzkiej natury i prawa nim rządzące. Znakomitym elementem w przestrzeni jest wykorzystanie szachownicy, która symbolizuje ciągłe zmaganie się człowieka, związane z dokonywaniem wyborów między dobrem a złem, miłością i nienawiścią, fałszem i prawdą.