Warszawa. Zdystansowani wobec Kantora
Wystawa "Teatr niemożliwy" prezentowana w Zachęcie to pokaz trudnej i dojrzałej sztuki. Zaproszeni artyści: Katarzyna Kozyra, Paweł Althamer, Artur Żmijewski i Robert Kuśmirowski tworza mocny, artystyczny koktajl.
Twórczość Tadeusza Kantora, zwłaszcza jego "Umarła klasa" i spektakle z lat 70. i 80., są punktem odniesienia do wystawionych w Zachęcie prac. To on, jako jeden z pierwszych, tworzył dramaty na pograniczu teatru i happeningu. I choć zaproszeni twórcy też skupiają się na tworzeniu peformance, większość z nich odżegnuje się od spuścizny Kantora.
Na przykład Katarzyna Kozyra pokazuje m.in. filmowe zapisy dwóch akcji z cyklu "W sztuce marzenia stają się rzeczywistością". W jednym z nich ("Fassadenconcerto" z 2005 r. ) artystka, niczym kukułka, co godzinę wyśpiewuje na fasadzie wiedeńskiego muzeum Kunsthalle arię z "Czarodziejskiego fletu". Kozyrą dyryguje maestro, zmuszając ją do rzeczy, których nie potrafi (w tym przypadku śpiewu operowego). - Kantor dyrygował aktorami i publicznością, ale sam odsuwał się na bok. W performance Kozyry artystka jest natomiast aktorem i jednocześnie tworzywem swojej sztuki - porównuje dwóch twórców Hanna Wróblewska, kuratorka wystawy.
Za zupełne przeciwieństwo Kantora uważa się Artur Żmijewski prezentujący w Zachęcie "Lekcję śpiewu 2" - przejmujący film, na którym niesłysząca młodzież śpiewa utwory Bacha w lipskiej katedrze św. Tomasza. Żmijewski, znany z pokazywania niepełnosprawnych "bez znieczulenia", faktycznie jest odwrotnością Kantora, dla którego kalectwo w spektaklach (zakładał aktorom sztuczne garby) było jedynie kostiumem. Paweł Althamer postanowił jednak nawiązać do legendy twórcy "Umarłej klasy". W przeciwieństwie do innych swoich projektów, tym razem odsunął się, jak Kantor, z miejsca wydarzeń. W pracy "Personel w plenerze" zorganizował wymianę zagraniczną pracowników Zachęty i wiedeńskiego Kunsthalle. Na wystawie zawiesił pamiątkowe zdjęcie z akcji. Jedynym artystą, który dosłownie odniósł się do Kantora, jest Robert Kuśmirowski. Nawiązał do "Umarłej klasy", ustawiając w galerii szkolne ławki. Wystawa pokazywana była w Wiedniu i Londynie. W Polsce potrwa do 2 lipca.
Na zdjęciu: Tadeusz Kantor "Dzieci w wózku na śmieci" (rysunek, 1961).
