Artykuły

Gwiazda gra tu inną gwiazdę, a widz zostaje wciągnięty nie tylko w opowieść o skomplikowanej biografii wielkiej śpiewaczki, ale też w barwny wykład o roli sztuki. W Teatrze Wielkim 22 stycznia Krystyna Janda ponownie wcieli się w rolę Marii Callas.

Spektakl "Maria Callas. Master Class" w wykonaniu Krystyny Jandy ma długą historię. Polska premiera sztuki odbyła się dwa lata po światowej prapremierze, która miała miejsce w 1995 r. w Philadelphia Theatre Company. Autorem sztuki jest amerykański dramaturg i scenarzysta Terrence McNally. Po jego tekst, wystawiany z powodzeniem na wielu scenach Ameryki i Europy, sięgnął m.in. Roman Polański.

Apodyktyczna Callas

Całość nie powstałaby pewnie, gdyby nie kursy mistrzowskie, które Callas prowadziła w nowojorskiej Julliard School of Music w 1971 r. Sama już wtedy nie występowała na scenie, ale uczyła innych, młodszych i mniej doświadczonych. - Powiedziała w czasie tych lekcji wiele rzeczy nadzwyczajnie uniwersalnych - zauważyła w jednym z wywiadów Krystyna Janda.

Aktorka wcieliła się w rolę słynnej śpiewaczki po raz pierwszy w 1997 r. na deskach Teatru Powszechnego w Warszawie. Przedstawienie wyreżyserował Andrzej Domalik.

Roman Pawłowski, recenzent "Gazety Wyborczej", pisał po premierze: "To repertuarowy pewniak i trzeba by się nieźle natrudzić, żeby taką okazję zmarnować. Krystyna Janda nie tylko jej nie zmarnowała, ale sięgnęła wyżej. Zagrała Callas, jakby ta rola była napisana specjalnie dla niej. Kiedy wchodzi energicznym krokiem na scenę i jednym ruchem ręki ucisza oklaski, znika Janda, pojawia się pewna siebie, apodyktyczna Callas. (...) Przedstawienie Andrzeja Domalika jest rozpięte między operą a melodramatem. Tu i tam chodzi o głębokie, ludzkie uczucia, bez których nie może istnieć sztuka".

Przedstawienie zaraz po warszawskiej premierze oglądała publiczność Teatru Wielkiego w Poznaniu. Aktorkę witały naręcza kwiatów i sznur mercedesów, który wyjechał po Jandę-Callas na lotnisko.

Spektakl w Teatrze Powszechnym w Warszawie okazał się repertuarowym strzałem w dziesiątkę. Zagrano go ponad 200 razy, za każdym razem na widowni był komplet widzów. Sama Janda wspominała po latach, że z rolą Callas żegnała się z wielkim żalem. - Jeszcze Ją grałam, a już za Nią tęskniłam - wyznała aktorka.

Pracując z "ofiarami"

W 2005 r. Krystyna Janda założyła w Warszawie prywatny Teatr Polonia, a pięć lat później Och-Teatr. Na tej scenie we wrześniu 2015 r. wróciła do roli Marii Callas. Wróciła - jak podkreślają twórcy - "po latach, po wielu nowych opracowaniach jej życia, setkach materiałów zamieszonych przez ostatnie 20 lat, wywiadów i filmów na YouTube, po dwóch biograficznych filmach kinowych i kilku telewizyjnych".

Przedstawienie i tym razem wyreżyserował Andrzej Domalik. W Och-Teatrze musiał się zmierzyć z nieco inną przestrzenią - m.in. sceną umiejscowioną między dwiema widowniami. - Krystynie Jandzie towarzyszą zawodowi śpiewacy operowi, którzy z sali dawnego kina Ochota interpretacjami arii przenoszą nas do sal wielkich teatrów operowych - relacjonował po premierze w 2015 r. Jakub Panek z warszawskiej "Wyborczej".

Podobnie jak w interpretacji z lat 90. widzowie stają się tu świadkami mistrzowskich lekcji prowadzonych przez apodyktyczną artystkę. Jest akompaniator Emmanuel Weinstock (w tej roli kompozytor i pianista Mateusz Dębski). Chwilę po nim, trzaskając drzwiami, na scenę wpada Callas. I rozpoczyna pracę ze studentami, których nazywa "ofiarami". Jedną ze śpiewaczek, która usiłuje wykonać arię "Ah, non credea mirati" z "Lunatyczki" Belliniego, znana artystka doprowadza do płaczu, przerywając jej już na pierwszym "Ah". Napiętą atmosferę rozluźnia jedynie wejście pracownika technicznego.

Ponaddwugodzinny spektakl przerywają - podobnie jak w pierwszej inscenizacji - sceny, gdy Janda-Callas zostaje sam na sam ze swoimi dokonaniami. Wsłuchuje się we własne arie i wspomina niełatwe życie.

Przedstawienie "Maria Callas. Master Class" odbędzie się w Teatrze Wielkim w poniedziałek 22 stycznia o godz. 19.