Artykuły

"Chłopcy z placu Broni" wg Ferenca Molnara w reżyserii Konrada Dworakowskiego w Teatrze Pinokio w Łodzi. Pisze Izabella Adamczewska w Gazecie Wyborczej - Łódź.

Dziarskich polskich chłopców w odzieży patriotycznej powinno się w ramach resocjalizacji przyprowadzać do Teatru Pinokio. Tekst Ferenca Molnara w interpretacji Konrada Dworakowskiego jest nie tylko świetnym komentarzem do rac na marszach niepodległości. Staje się punktem wyjścia do scenicznego prowspólnotowego manifestu.

W adresowanej do młodzieży powieści z początku XX w. Molnar przeciwstawił sobie dwie grupy nastolatków. Rządzących w Ogrodzie Botanicznym akolitów Feriego Acsa wyróżniają czerwone koszule (czytelne nawiązanie do faszyzmu), chłopcy z Placu Broni noszą zielone, jak powstańcy Lajosa Kossutha. Wystarczyło zamienić zielone na białe, żeby z lektury zdmuchnąć kurz i uruchomić ciąg aktualizujących skojarzeń, prowadzących prosto do husarskich skrzydeł i patriotycznej peleryny wylansowanej przez Jarosława Kaczyńskiego.

Łatwo było zrobić z "Chłopców z Placu Broni" płaską satyrę na prawilnych Polaków, którzy do teatru przecież nie chodzą, chyba że protestować, "żeby kulturę im oddali".

Na szczęście nie o "bekę" tu chodzi, a parodia - konieczna, by zachowywać dystans, którego tak bardzo dziś w Polsce brakuje - nie przekracza granic dobrego smaku.

Z kawalerzysty galopującego na koźle gimnastycznym i hasła "Polska żąda, by Banksy był Polakiem" śmieją się wszyscy, ale poświęcenie Nemeczka (bohaterskie? głupie?) wzrusza.

Dobroduszna drwina z fałszywie pojętego patriotyzmu toczy się w spektaklu w cudzysłowie, dzięki wykorzystaniu dystansującego schematu "rekonstrukcji" (już samo to określenie wskazuje kierunek interpretacyjny i jest aluzją do uprawianej namiętnie polityki historycznej). Bo oto mamy "POLAKÓW, nie jakichś obcych chłopców", którzy opowiadają o historii małego Węgra Nemeczka. Historii, która mogłaby się zdarzyć, "wszędzie, ale nie w Polsce", bo - jak wiadomo - "Polacy nie umierają. W Polsce się co najwyżej ginie".

Mrugnięciem oka do widza jest sięgnięcie do znajomego skądinąd rekwizytorium. Tu brawa dla Mariki Wojciechowskiej (kostiumy, scenografia), m.in. za kapitalny pomysł zmajstrowania husarskich skrzydeł z sanek.

Ponieważ Plac Broni, o który toczy się walka, to również plac zabaw, równie ważne są skojarzenia sportowe zaczerpnięte z boiska, sali gimnastycznej i "siłki" (świetne wykorzystanie bieżni).Jedną z odmian bratobójczej walki jest nieśmiertelny konflikt kibiców Widzewa i ŁKS-u. Aluzje do niego widz znajdzie nie tylko w plastycznej oprawie spektaklu (plakat, program, kostiumy), ale i w tekście jednego z protest songów (Dworakowski wykorzystał najlepsze hasła wojny na murach: Biali uważają, że "in vitro to pizzeria", a Czerwoni "gotują herbatę w wodzie po pierogach").

Muzykę, bez której "Chłopcy z Placu Broni" nie byliby tak porywający, napisał niezawodny Piotr Klimek. Mam nadzieję, że zostanie wydana na płycie, jak "Piosenki do grania na nosie".

W roli Nemeczka świetny jest Mateusz Barta z Teatru Lalek Banialuka. W szeregach Białych towarzyszą mu Maciej Cempura z Akademii Teatralnej im. Zelwerowicza, Michał Surma i Piotr Michalczuk z Akademii Sztuk Teatralnych we Wrocławiu. Wszystko dają z siebie również Czerwoni - Krzysztof Ciesielski, Mariusz Olbiński, Piotr Osak i Łukasz Batko. A nad Chłopcami w pięknym stylu góruje Chór Cór - Ewa Wróblewska, Natalia Wieciech, Hanna Matusiak i Małgorzata Krawczenko jako zagrzewające do boju cheerleaderki, doboszki, a czasem płaczki.

Ostatnio czułam takie wzruszenie na "Triumfie woli" Strzępki i Demirskiego.

Ekipie Pinokia udało się zbudować poczucie wspólnoty. Tak szczerej owacji na stojąco dawno nie było w łódzkim teatrze.

Niestety, pacyfistyczny finał to tylko historia alternatywna, która w podzielonej na sienkiewiczowską i gombrowiczowską Polsce nie zdarzy się nigdy.

Doskonały, terapeutyczny spektakl.