Artykuły

Polski Ośrodek Międzynarodowego Instytutu Teatralnego we współpracy z Instytutem Muzyki i Tańca publikuje światowe orędzie Trishy Brown na Międzynarodowy Dzień Tańca 29 kwietnia 2017.

Trisha Brown zmarła 18 marca po długiej chorobie. Jako jedna z najbardziej uznanych i wpływowych choreografów swoich czasów, epokowa praca Trishy Brown na zawsze odmieniła oblicze sztuki. Jej odejście to wielka strata dla świata tańca i szeroko pojętej rodziny sztuk performatywnych. Miłośnicy tańca i sztuki nigdy Jej nie zapomną.

**

Tekst orędzia:

Zostałam tancerką, bo pragnęłam latać. Zawsze poruszało mnie przekraczanie siły ciążenia. Moje tańce nie zawierają ukrytych znaczeń. Są fizyczną formą ćwiczeń duchowych.

Taniec przekazuje i rozbudowuje uniwersalny język komunikacji, rodzi radość i piękno, poszerza ludzką wiedzę. W tańcu chodzi o kreatywność wciąż od nowa w myśleniu, w działaniu, w tworzeniu, w przedstawianiu. Nasze ciała są narzędziem ekspresji, a nie odtwarzania. Świadomość tego wyzwala naszą zdolność tworzenia, jest najważniejszą lekcją i darem związanym z uprawianiem sztuki.

Wbrew opinii niektórych krytyków życie artysty nie kończy się wraz z wiekiem. Taniec składa się z ludzi, ludzi i idei. Widzowie mogą zabrać twórczy impuls do domu i uruchomić go w życiu codziennym.

Trisha Brown

/przekład z angielskiego - Paweł Paszta/

***

TRISHA BROWN (1936-2017)

Trisha Brown (amerykańska tancerka, choreografka i dyrektor artystyczna) urodziła się i wychowała w Aberdeen w stanie Waszyngton. W 1958 roku ukończyła Mills College w Kalifornii, a w 1961 roku przeniosła się do Nowego Jorku. Tam związała się z grupą Judson Dance Theater, gdzie właściwie narodził się fenomen postmodern dance, odkrywającego to, co niezwykłe w codzienności. Wspólnie z artystami o podobnych poglądach Trisha Brown przyczyniła się do poszerzenia granic współczesnej choreografii i na zawsze odmieniła świat tańca.

W 1970 roku Trisha Brown założyła własną grupę i zaczęła tworzyć spektakle inspirowane własnym otoczeniem. Powstały przedstawienia "Walking Down the Side of a Building" (1970) oraz "Roof Piece" (1971). Wtedy też rozpoczęła współpracę z Robertem Rauschenbergiem. W latach 80. wśród wielu innowacyjnych przedstawień znalazło się obecnie uznawane za ikoniczne "Set and Reset" (1983) z muzyką Laurie Anderson i projektem wizualnym Roberta Rauschenberga. Narodził się też pierwszy cykl prac Trishy Brown zatytułowany "Unstable Molecular Structures".

Kolejnym cyklem prac były "Valiant Series", gdzie tancerze wielokrotnie dochodzili do swych fizycznych granic, a także odkrywali ruch mocno uwarunkowany płcią kulturową (gender), szczególnie w następnym cyklu "Back to Zero". W 1994 roku powstało "If you couldn't see me", w którym Trisha Brown przez cały spektakl tańczyła tyłem do publiczności.

Bezustannie nastawiona na nowe poszukiwania i ponowne odkrywanie siebie, Trisha Brown skierowała się w stronę muzyki klasycznej i opery. Powstał cykl "Music Cycle", w ramach którego w 1995 roku odbyła się monumentalna premiera "Musical Offering, M.O." do muzyki Jana Sebastiana Bacha. Spektakl przez Annę Kisselgoff z "New York Times'a", a oceniony został jako mistrzowskie dzieło ("masterpiece"). Od tej pory Trisha Brown przygotowała wiele choreografii do spektakli operowych.

Jeszcze inną dziedziną, którą zainteresowała się Trisha Brown, była nowoczesna technika i technologia. We współpracy z projektantem robotów Kenjiro Okazaki w 2007 roku powstał cykl "I love my robots". Jej ostatnią pracą zaś był spektakl pt. "Zamierzam zarzucić swoje ramiona, jeśli je złapiesz, będą twoje" (2011) zrealizowany we współpracy z mężem, artystą wizualnym Burtem Barrem w przestrzeni wypełnionej wiatrakami przemysłowymi.

Od 1961 roku Trisha Brown stworzyła ponad 100 choreografii. Jako pierwsza kobieta otrzymała prestiżową tzw. "Genius Award" ufundowaną przez MacArthur Foundation. Wielokrotnie nagradzana stypendiami narodowymi, w 1988 roku we Francji otrzymała tytuł Kawalera Orderu Sztuki i Literatury nadawany przez Ministra Kultury i Środków Przekazu zarówno obywatelom Francji, jak innych państw. Na prośbę prezydenta Billa Clintona między 1994 a 1997 rokiem służyła w Narodowej Radzie do spraw Sztuki, a w 2003 roku otrzymała Narodowy Medal Sztuki. Była także honorową członkinią Amerykańskiej Akademii Sztuki i Literatury, a także honorowym doktorem wielu uczelni. W 2011 roku została odznaczona nagrodą Dorothy and Lilian Gish Prize za "nieoceniony wkład w piękno świata i budowanie ludzkiego szczęścia i rozumienie życia".

Trisha Brown odeszła 18 marca tego roku po długiej chorobie. Jako jedna z najbardziej wpływowych i twórczych choreografek poprzez swoją pracę na zawsze odmieniła oblicze sztuki. Jej odejście oznacza niemożliwą do zastąpienia wyrwę w świecie tańca i sztuk performatywnych.

***

Międzynarodowy Dzień Tańca (IDD)

W 1982 roku Komitet Tańca ITI ustanowił 29 kwietnia - dzień, w którym urodził się twórca nowoczesnego baletu Jean-Georges Noverre (1727-1810) - Międzynarodowym Dniem Tańca. Przesłaniem Międzynarodowego Dania Tańca jest celebrowanie tańca, czerpanie radości z uniwersalnego charakteru tej formy sztuki, przekraczanie granic politycznych, kulturowych i etnicznych oraz łączenie ludzi przy pomocy uniwersalnego języka tańca.

Co roku w świat wysyłane jest przesłanie wybitnego choreografa lub tancerza wybranego przez Międzynarodowy Komitet Tańca ITI we współpracy ze stowarzyszeniem World Dance Alliance, które współpracuje z ITI.

W Polsce coroczne orędzie z okazji Międzynarodowego Dnia Tańca we współpracy z IMiT propaguje stowarzyszenie Polski Ośrodek Międzynarodowego Instytutu Teatralnego /PO ITI/.