9 lat temu odszedł Gustaw Holoubek
Dziś mija 9 lat od śmierci wybitnego polskiego aktora i reżysera Gustawa Holoubka.
Urodził się 21 kwietnia 1923 w Krakowie. Był jedynym dzieckiem Czecha, który osiedlił się w Polsce po I wojnie światowej i ożenił z owdowiałą Polką. W 1939 roku na ochotnika Gustaw Holoubek wstąpił do wojska i uczestniczył w Kampanii Wrześniowej. Był jeńcem w obozach w Magdeburgu i w Toruniu. Zwolniono go w 1940 roku, gdyż zachorował na gruźlicę. Do 1945 roku pracował w krakowskiej gazowni. W 1947 roku Gustaw Holoubek ukończył studia w krakowskim Państwowym Studiu Dramatycznym przekształconym z czasem w Państwową Wyższą Szkołę Teatralną.
W teatrze zadebiutował 1 marca 1947 rolą Charysa w "Odysie u Feaków" Stefana Flukowskiego w Starym Teatrze w Krakowie. W latach 1949-56 był kierownikiem artystycznym, reżyserem i aktorem Teatru Śląskiego w Katowicach. W trakcie swej kariery artystycznej zagrał m.in. rolę tytułową w "Fantazym" Juliusza Słowackiego we własnej reżyserii (Teatr Śląski 1955), sędziego Custa w "Trądzie w pałacu sprawiedliwości" Ugo Bettiego w reżyserii Marii Wiercińskiej na Scenie Kameralnej Teatru Polskiego w Warszawie, Goetza w "Diable i panu Bogu" Jean Paul Sartre'a w reżyserii Ludwika Rene w Teatrze Dramatycznym w Warszawie, tytułową rolę w "Królu Learze" Williama Szekspira w reżyserii Jerzego Jarockiego, także w Teatrze Dramatycznym w Warszawie. W roku 1989 wystąpił w przedstawieniu "Mała apokalipsa" według Tadeusza Konwickiego w reżyserii Krzysztofa Zaleskiego w warszawskim teatrze Ateneum.
Był także Gustawem-Konradem w "Dziadach" Adama Mickiewicza inscenizowanych w 1967 roku przez Kazimierza Dejmka w Teatrze Narodowym. Zdjęcie tego przedstawienia z afisza przez ówczesne władze przyczyniło się do wybuchu wydarzeń Marca 1968 roku. Kreacja Holoubka wpłynęła na wymowę widowiska i oddźwięk społeczny przedstawienia. W 1981 roku Gustaw Holoubek zagrał rolę Superiusza w "Pieszo" Sławomira Mrożka w reżyserii Jerzego Jarockiego.
Gustaw Holoubek zagrał w prawie stu przedstawieniach Teatru Telewizji współpracując m.in. z Adamem Hanuszkiewiczem, Zygmuntem Hübnerem, Andrzejem Łapickim, Andrzejem Wajdą czy Krzysztofem Kieślowskim. Jako reżyser przeniósł na ekran m.in. "Fantazego", "Kordiana" Juliusza Słowackiego, "Hamleta" Williama Szekpira, "Dwa teatry" Jerzego Szaniawskiego i "Króla Edypa" Sofoklesa. Był także wykładowcą Akademii Teatralnej w Warszawie i przez wiele lat do roku 1983 dyrektorem tamtejszego Teatru Dramatycznego. W Poznaniu oglądaliśmy go w 1986 roku w Scenie na Piętrze w reżyserowanym przez niego spektaklu "Mąż i żona" Aleksandra Fredry.
W filmie Gustaw Holoubek zadebiutował w roku 1953 rolą Feliksa Dzierżyńskiego w "Żołnierzu zwycięstwa" Wandy Jakubowskiej. W sumie wystąpił w około 50 filmach. Oglądaliśmy go m.in. w "Pętli", "Rękopisie znalezionym w Saragossie" i "Sanatorium pod klepsydrą" Wojciecha Jerzego Hasa, w "Prawie i pięści" Jerzego Hoffmana i Edwarda Skórzewskiego, "Klubie profesora Tutki" Andrzeja Kondratiuka, "Jak daleko stąd, jak blisko" i "Lawie" Tadeusza Konwickiego. Był reżyserem noweli filmowej "Czas przybliża, czas oddala" będącej pierwszą częścią cyklu "Spóźnieni przechodnie", a także filmu "Mazepa" na podstawie dramatu Juliusza Słowackiego.
Gustaw Holoubek był także aktywny politycznie. W roku 1976 i w 1980 uzyskał mandat posła na Sejm PRL, ale w 1982 roku w związku z wprowadzeniem stanu wojennego zrezygnował z zasiadania w Sejmie. W latach 1989-91 był senatorem I kadencji wybranym z ramienia Komitetu Obywatelskiego. Od 1992 do 1993 zasiadał w Radzie do Spraw Kultury przy prezydencie RP Lechu Wałęsie. Od 1994 roku był także członkiem Polskiej Akademii Umiejętności. Pasją Gustawa Holoubka był sport.
