Odszedł znawca Wschodu
Jerzy Pomianowski, pisarz, publicysta, tłumacz, zmarł w wieku 95 lat w Krakowie.
Był laureatem nagrody „Rzeczpospolitej" im. Dariusza Fikusa oraz Nagrody im. Jerzego Giedroycia przyznawanej przez naszą redakcję. Przełożył na emigracji Krąg pierwszy i Archipelag Gułag Aleksandra Sołżenicyna, książki, które obnażały bestialstwo radzieckiego totalitaryzmu, a w bloku wschodnim były zakazane przez cenzurę.
Wśród szerokich mas czytelniczych zasłynął jako tłumacz Izaaka Babla. Ulubionego pisarza sportretował w sztuce Sodoma i Odessa.
W polityce stał się jednym z największych znawców tematyki wschodniej. Kierował polskim periodykiem „Nowaja Polsza" skierowanym do Rosjan, przedstawiając im zagadnienia polskiej transformacji i kultury. Kontynuował dzieło „Kultury" paryskiej, na której łamach pisał, będąc jednym z ważniejszych współpracowników Jerzego Giedroycia. Najwyżej sobie cenił Nagrodę im. Juliusza Mieroszewskiego, którą przyjął w 1997 roku właśnie z rąk Redaktora.
Jego rosyjska przygoda była pokłosiem wojennych losów we wrześniu 1939 roku, gdy ranny znalazł się w szpitalu w Łucku. Pracował w donbaskiej kopalni węgla. W Tadżykistanie zaczął studia lekarskie. Zawsze ciągnęło go jednak do dziennikarstwa i publicystyki. Jego mama była nauczycielką języka polskiego, a polskiego uczył go w Łodzi poeta Mieczysław Jastrun. Studiował filozofię, chodził na wykłady Tadeusza Kotarbińskiego i pisał do periodyków Polskiej Partii Socjalistycznej, a także „Szpilek". Próbował literatury. Do debiutu Na śmierć Leśmiana w tygodniku „Próby" namówił go Witkacy.
Dziennikarskie doświadczenia wykorzystał, pracując w latach 1944-1946 w Moskwie w Agencji Prasowej Polpress oraz dla „Nowych Widnokręgów", wydawanych przez Związek Patriotów Polskich. Był korespondentem prasowym w Moskwie.
Polityczne przekonania Pomianowskiego zmieniły się, gdy PZPR w 1966 roku usunęła pod zarzutem rewizjonizmu Leszka Kołakowskiego. Pomianowski sam stał się rewizjonistą, a po czystkach w marcu 1968 wyemigrował do Włoch.
Rozwijał tam swoją teatralno-filmową pasję, którą zawdzięczał również aktorce scen warszawskich Helenie Gruszeckiej, której był bratankiem. Już w latach 60. stał się cenionym krytykiem teatralnym, scenarzystą, a także kierownikiem literackim Teatru Narodowego oraz zespołu filmowego „Syrena". W latach 50. napisał powieść Koniec i początek sfilmowaną przez Jana Rybkowskiego jako Godziny nadziei. Wykładał też dzieje dramatu na warszawskim wydziale dziennikarstwa.
We Włoszech był profesorem literatury polskiej na uniwersytetach w Bari, Florencji i Pizie. Wydał antologię polskich poetów, tłumaczył na włoski Karola Wojtyłę i Aleksandra Fredrę.
Do Polski wrócił w 1992 roku. Pisał do „Rzeczpospolitej" i „Plusa Minusa". Opublikował tomy publicystyki Ruski miesiąc z hakiem, Na wschód od Zachodu. Jak być z Rosją?. Poza Bablem przekładał Czechowa, sztuki Tołstoja, dramaty Michaiła Bułhakowa — Moliera, Szkarłatną wyspę i Don Kichota, a także poezje Achmatowej, Mandelsztama.
