Artykuły

Wyznaczenie stałych godzin pracy, likwidacja "połówek" etatów, wprowadzenie stałego dnia wolnego - to część propozycji Zawodowego Związku Aktorów Polskich, który we Wzorcowym Układzie Zbiorowym zawarł propozycję regulacji wzajemnych stosunków pracownika i jego pracodawcy.

Wzorcowy Układ Zbiorowy jest to, jak wyjaśnił na poniedziałkowej konferencji prasowej w Instytucie Teatralnym Grzegorz Gołaszewski - aktor Teatru Nowego im. Tadeusza Łomnickiego w Poznaniu oraz członek Związku Zawodowego Aktorów Polskich - umowa, która "pozwoli uregulować i stworzyć godne warunki aktorom zatrudnionym w teatrach". - Układ pozwoli także wypełnić pewną lukę, która występuje, gdy opieramy się tylko na regulaminie pracy, ustawie i kodeksie pracy - mówił.

Tekst układu powstał na podstawie regulaminów pracy teatrów polskich oraz zachodnich, w tym szwedzkich i niemieckich układów zbiorowych. Jego autorami są aktorzy zrzeszeni w ZZAP oraz członkowie Związku Artystów Scen Polskich.

Zapisy umowy są sugestią dla pracowników i pracodawców danej jednostki. Jak powiedziała PAP przewodnicząca ZZAP Maja Barełkowska, celem związku jest, aby w każdym teatrze zrzeszeni aktorzy wraz z dyrektorem jednostki przystąpili do negocjacji, a potem podpisali układy. - Układ wzorcowy jest najlepszym konstytucyjnym środkiem sposobu podejmowania dialogu. Jest zalecany przez kodeks pracy jako wzorcowa umowa między pracownikami a pracodawcami - dodała. - W kodeksie istnieje zapis, że jeśli nie ma układu zbiorowego, to stosunek pracy może być określony przez regulamin. Jednak w naszym przeświadczeniu regulamin nie jest dostatecznym narzędziem do wypracowywania rozwiązania korzystnego dla obu stron, a więc także dla strony pracowniczej - podkreśliła.

Propozycje ZZAP odpowiadają na problemy aktorów, którzy, jak przypomniano, mają nieregularne godziny pracy; nie mają standardowo wolnych weekendów ani zagwarantowanych na stałe wolnych dni; muszą być zawsze w gotowości, by np. zastąpić na scenie kolegę oraz mają urlopy tylko w wakacje. Wśród propozycji znalazło się m.in. wprowadzenie poniedziałku jako stałego wolnego dnia dla aktorów, ustalenie stałych godzin pracy (np. 10-14 i 18-22) oraz informowanie aktorów o rozkładzie ich pracy z dwutygodniowym wyprzedzeniem.

Prócz tego Związek proponuje, aby zmienić system wynagrodzeń aktorów. Aktualnie członkowie stałych zespołów w teatrach otrzymują podstawę (jak podaje ZZAP na podstawie przeprowadzonych ankiet - średnio 2000 zł brutto) oraz honorarium za zagrane spektakle. Według nowych propozycji aktorzy mieliby otrzymywać 80 proc. średniego wynagrodzenia u organizatora teatru - tj. Urzędu Miasta, Urzędu Marszałkowskiego albo resortu kultury.

Uwagę zwrócono także na funkcjonujące w teatrach zatrudnianie aktorów na "części etatów" - np. pół lub ćwierć. Członkowie ZZAP sugerują, aby zaprzestać tego działania, gdyż - jak podkreślił Maksymilian Rogacki z Teatru Polskiego im. Arnolda Szyfmana w Warszawie - jest to zupełnie niewymierne.

Na konferencji poruszono także problem aktorów, którzy nie są stałymi członkami zespołu teatralnego, choć od lat grają na danej scenie. - Ci aktorzy poświęcili większą część swojego życia zawodowego, żeby służyć społeczeństwu w mieście i tworzyć jego tożsamość kulturową - podkreślił Gołaszewski.

- Związek chce się zająć tym aktorem, który zostaje na lodzie mając np. dwójkę dzieci, dom i żyjąc w miejscowości, w której jest jeden teatr. (...) Nasza propozycja, jako ZZAP, jest taka, żeby zacząć mówić o "rezydentach teatru" i zapewnić zatrudnienie aktorom po 55 r.ż. i aktorkom po 50 r.ż., z przynajmniej piętnastoletnim stażem w danym teatrze - dodał Rogacki.

Jak podkreślono, wynagrodzenie tych aktorów i aktorek miało by być wypłacane z ekstra środków organizatora, co nie obciążałoby budżetów teatru.

W środę ZZAP planuje spotkanie z wiceminister kultury Wandą Zwinogrodzką. Prócz tego związek zamierza przy współudziale Związku Miast Polskich zorganizować cykl pogadanek z samorządowcami tych miast, w których funkcjonują teatry.

W chwili obecnej, jak podała Barełkowska, układ zbiorowy przyjęto w Teatrze Polskim w Warszawie.