Artykuły

- Jedna rzecz się nie zmienia, tak samo jak chociażby podczas rewolucji francuskiej, tak i dzisiaj podmiotem uniwersalnym jest podmiot mężczyzn. Kobiety są marginalizowane, występują w charakterze ozdobników - mówi Jolanta Janiczak, autorka sztuki "Żony stanu, dziwki rewolucji, a może i uczone białogłowy", ktrej prapremiera odbędzie się w Teatrze Polskim w Bydgoszczy.

"Żony stanu, dziwki rewolucji, a może i uczone białogłowy" to najnowsza propozycja bydgoskiej sceny. Inspiracją dla autorów spektaklu stała się postać Theroigne de Mericourt, feministycznej działaczki rewolucji francuskiej, walczącej o prawa kobiet - obywatelek, o równość, wolność, solidarność. Jej nazwisko nie pojawia się jednak obok Dantona i Robespierre'a, nie ma jej w podręcznikach czy encyklopediach. Za swoją działalność została zlinczowana właśnie przez kobiety. Jej poglądy i postulaty były zbyt radykalne także dla liderów rewolucji francuskiej. Jej zaangażowanie trafiło do historii jako przykład szaleństwa, politycznego fanatyzmu.

Spektakl ma pokazać kobiety rewolucji francuskiej i ma być pretekstem do zastanowienia się, refleksji nad rolą kobiety dzisiaj. Jakimi ideami, metodami, narzędziami można obecnie obudzić taki rewolucyjny zryw? Jak wzbudzić w sobie wiarę w możliwość zmiany?

- Dzisiaj też tak jest, że cokolwiek byśmy nie mówiły, cokolwiek byśmy nie pisały, walcząc z nierównością ekonomiczną, z niedocenianiem kobiet na polach nauki, sztuki, praktycznie na każdym kroku można to złapać, to jest traktowane w takiej kategorii, że jest to tylko kobiece. Męski postulat jest taki, że to oni wyznaczają dyskurs, a kobiety pełnią rolę służebną, rolę ozdobników. Chcemy dyskutować z tym życiem kobiet na marginesie - mówi Jolanta Janiczak [na zdjęciu].

Jak podkreślają autorzy przedstawienia, biorąc pod uwagę obecną sytuację w Polsce, rzeczywistość dogoniła spektakl. - Temat kobiet w rewolucji francuskiej pojawił się w rozmowach z dyrekcją teatru półtora, czy nawet dwa lata temu. Wtedy nie było jeszcze, można powiedzieć, takiej koniunktury politycznej. Rzeczywistość potwierdziła potrzebę takiego spektaklu. Protesty wprowadziły też temat skuteczności działań w teatrze. Czy taki spektakl jest tylko małym, niewiele znaczącym gestem? To jest także pytanie o teatr, jaka jest jego funkcja, a także siła - mówi Wiktor Rubin, reżyser przedstawienia.

- Mam wrażenie, że to bardzo ważny jest moment, by podjąć temat miejsca i roli kobiet, postrzegania ich nie tylko przez politykę, ale także tego, jak kobiety postrzegają kobiety - mówi aktorka Beata Bandurska. - Chodzi o to, aby mogły decydować, jaką rolę chcą odgrywać. Tak naprawdę ten spektakl jest poszukiwaniem podmiotowości kobiet. Szukamy postaw, języka, narzędzia, aby określić to, co się dzieje wokół nas, żeby wyrazić swoją opinię.

Jak mówi Wiktor Rubin, sytuacja, kiedy reżyserem jest mężczyzna, a główne role odgrywają kobiety, stwarza pole do poszukiwań, ale jest też przyczyną konfliktów. - To jest pewien paradoks, ale jednocześnie stwarza nową perspektywę, nowy sposób konstruowania roli - dodaje.

Wartością tego spektaklu, co podkreśla Bartosz Frąckowiak, zastępca dyrektora Teatru Polskiego, jest to, że udało się pokazać cały przekrój zarówno pokoleniowy, jak i klasowy kobiet. - Postulaty kobiece zostały pokazane jakby w pełnym zróżnicowaniu, które łączy wspólny interes - mówi.

***

"Żony stanu, dziwki rewolucji, a może i uczone białogłowy", Teatr Polski w Bydgoszczy. Reżyseria - Wiktor Rubin; tekst, dramaturgia, kostiumy - Jolanta Janiczak; scenografia - Michał Korchowiec; kostiumy, wideo - Hanna Maciąg; muzyka - Krzysztof Kaliski; reżyseria świateł - Michał Głaszczka.

Premiera: 29 października, godz. 19. Spektakle popremierowe: 30 października, 4 listopada, 5 listopada, 6 listopada, 16 grudnia, 17 grudnia, 18 grudnia - wszystkie spektakle rozpoczynają się o godzinie 19.00.