Artykuły

TEATR Lalek "Czerwony Kapturek" wystawia obecnie szóstą już z kolei sztukę. Tym razem jest to baśń kazachska pt. "Aszar-Kari", czyli "Cudowny skarb" - P Malarewskiego w przekładzie Jerzego Dargiela, w inscenizacji i reżyserii Mieczysława Czerwińskiego.

...Kiedy scenkę teatru odsłoni kurtyna, oczom widzów ukazują się kazachskie stepy i malownicza, bogata jurta przed którą siedzi bogaty właściciel stad - Gałsan. Słynie on ze swej chciwości i bezwzględności. Okazuje ją w scenie z młodym pasterzem - Bairem, któ­remu nie chce wypłacić należnej za pracę sumy, potrącając coraz to więcej "srebrnych monet" - to za okulawioną rzekomo kobyłę, to za złamany bat Bair protestuje w sposób energiczny przeciwko krzywdzie, która go spotyka. Wówczas to słudzy bogatego właściciela rzucają się na niego i pozostawiają pobitego w stepie...

Oto treść I aktu, stanowiącego wyjście sztuki. Dalszy ciąg - jak to w baśni być powinno, obfituje w cały szereg "cudowności", dzięki którym ubogi pasterz Bair przeciwdziała dalszemu wyzyskowi, stosowanemu przez bogate­go Gałsana i w rezultacie doprowadza do jego całkowitego unicestwienia. Mądry śpiewak... poeta wskazuje pasterzowi miejsce, w którym znajduje się cudowny garnek, mieszczący skar­by. Garnek ten otwierający się magicznym zaklęciem "Aszar-Kari" okazuje się rzeczywiście "cudowny", bo podwaja włożone do niego przedmioty. Baśniowa akcja toczy się przez dalsze cztery akty. Jakie wrażenia i doznania odnoszą zeń starsi i młodsi, szczególnie zaś młodsi wi­dzowie?

Wielki baśniopisarz duński - Andersen, po­wiedział: "Dzieci najbardziej zabawiała sama fabuła baśni, dorosłych natomiast interesowała zawarta w nich idea". Wydaje mi się jednak, że fabuła baśni "Aszar-Kari". wystawionej w "Czerwonym Kapturku" jest tego rodzaju że do dzieci, zwłaszcza starszych, które stanowią nie­wątpliwie większość widzów "Czerwonego Kap­turka", wraz z fabułą baśni przemawia również jej idea.

Jest w baśni wiele takich momentów, które koncentrują uwagę małego widza właśnie na ideowej wymowie baśni. Charakterystycznym momentem jest np fakt następujący: pasterz Bair dzięki cudownemu garnkowi pomaga bied­nym ludziom. Gdy w aule jednak wszyscy są syci, kiedy wyzwalają się spod wpływów bogacza Gałsana - Bair postanawia nie korzystać już z pomocy garnka. - "Jeśli wszystko będę dawał ludziom, to odzwyczają się od pracy" - tłumaczy Bair. - "Nie będą pasać stad nie będą polowali; kobiety przestaną prząść i tkać... A za nieróbstwem przyjdzie nuda, bójki i kłótnie"... Dziecko przekonuje się tu więc, że nie żadne cuda, ale praca jest podstawą życia człowieka, że tylko dzięki własnej pracy ludzie mogą być naprawdę szczęśliwi i zadowoleni. Mały widz zrozumie niewątpliwie i ideowy "wydźwięk" ostatniego aktu baśni: bogaty Gałsan zabiera przemocą garnek pasterzowi Bairowi i podwaja w nim swe skarby. Zanim zginie zamknięty wraz z żoną w cudownym naczyniu, rzuca się na Baira. Ale ten nie jest już samotny - po je­go stronie stoi lud, wyzwolony spod władzy bogacza. Bair rzuca mu groźne ostrzeżenie:

- Przeciwko wam wszystkie auły, cały step... Auły zaś ustami kazachskiej dziewczyny Janżimy odpowiadają:

Dżigicie, w pięść zaciśnij dłoń.

Do walki stań na wodzów zew;

Wieniec wolności ozdobi twą skroń.

Gdy zwycięstwa rozlegnie się śpiew.

Sztuka "Aszar-Kari" jest niewątpliwie jedną z lepszych sztuk, które wystawił ostatnio "Czer­wony Kapturek" i to zarówno pod względem dydaktycznej treści, jak i pod względem samego opracowania i wystawienia. Ma ona jeszcze je­den ważny aspekt, na który, trzeba tu zwrócić szczególną uwagę: pokazuje nam folklor jednego z narodów radzieckich - mało u nas znanego - narodu kazachskiego. To właśnie sprawiło, że na sobotnim przedstawieniu baśni. 12 bm... dy­rekcja i pracownicy teatru otrzymali od Woj. Zarządu TPPR dyplomy i wyróżnienia za popu­laryzację sztuk radzieckich, za umacnianie przy­jaźni między narodem polskim a narodami ra­dzieckimi.