Wielka wygrana
5 i 12 listopada 2007, w Roku Karola Szymanowskiego (125. rocznica urodzin oraz 70. rocznica śmierci), Opera Krakowska we współpracy z Polskim Wydawnictwem Muzycznym zaprasza na światową prapremierę operetki Karola Szymanowskiego "Loteria na mężów, czyli Narzeczony nr 69". Realizacja Opery Krakowskiej to pierwsza produkcja sceniczna w Polsce i na świecie. Spektakl odbędzie się w ramach trzeciego Festiwalu Muzyki Polskiej.
Kompozycja ukończona w 1909 roku, w twórczości kompozytora zajmuje miejsce wyjątkowe. Szymanowski tylko raz jeden sięgnął po lekką formę muzyczną, jaką jest operetka. Autorem oryginalnego libretta ("Główna wygrana") i zachowanych do dzisiaj w partyturze tekstów śpiewanych był Julian Krzewiński-Maszyński, artysta Operetki Lwowskiej, wzięty autor wielu librett komicznych i operetkowych. Niestety, pełne libretto "Loterii" nie zachowało się, zaginęły teksty mówione wiążące numery muzyczne. Autorem współczesnego pomysłu i tekstu teatralnego jest Wojciech Graniczewski.
Wedle Szymanowskiego operetka miała być wystawiona pod pseudonimem "Whitney", jednak mimo lekkiej, dowcipnej fabuły i interesującej muzyki nigdy nie pojawiła się na scenie. Sam kompozytor nie włączył "Loterii" do wykazu swych dzieł. Po raz pierwszy, po 90 latach od napisania "Loteria" została wykonana przez chór i solistów w Operze na Zamku w Szczecinie, ale jedynie w wersji koncertowe] z fortepianem. W warstwie muzycznej operetka charakteryzuje się misterną polifonią, kontrapunktem i bezprecedensową harmonizacją. Składa się na nią 16 numerów skomponowanych przez Szymanowskiego z zastosowaniem wszelkich reguł klasycznej operetki. Znajdziemy więc tu i melodyjny walc, romantyczne duety, zabawne kuplety oraz rozbudowany finał z tańcami (bardzo modny w owym czasie taniec: cake-walk) i chórem.
"Jest w tej muzyce dowcip, groteska, zręczna, muzyczna charakterystyka postaci, melodie żywe, niekiedy niezwykle ujmujące, nigdy niepozujące na umowną operetkowość" - pisze Teresa Chylińska, znawczyni twórczości Szymanowskiego. "Partytura, choć przeznaczona na dużą orkiestrę, nie jest instrumentalnie przeciążona, kompozytor chętnie wykorzystuje zespół kameralnie, dla osiągnięcia większej wyrazistości i plastyczności charakterystyki. Nie byłby też sobą, czyli jednym z największych harmoników XX wieku, gdyby nie urozmaicał prostej w założeniu harmonii dźwiękami dodającymi jej chromatycznej barwności, a gdy trzeba - również pikanterii".
Szczególnym wydarzeniem dla Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, wydawcy 26 tomów kompozycji Karola Szymanowskiego, w roku kompozytora, jest publikacja partytury "Loterii na mężów" w serii dzieł Szymanowskiego oraz przygotowanie kompletu materiałów orkiestrowych. "Wydanie partytury "Loterii na mężów" jest częścią edycji utworów kompozytora, zainicjowanej przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne w 1965 roku. Dzieła Karola Szymanowskiego przygotowywane są na podstawie rękopisów, pierwodruków lub innych zachowanych źródeł; każdy z tomów zawiera wstęp, komentarz, materiał ilustracyjny... (...) Do prawykonania utworu za życia kompozytora nie doszło. Dopiero wspólne przedsięwzięcie Opery Krakowskiej i Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, mające na celu dokonanie światowego prawykonania utworu, spowodowało rozpoczęcie prac zarówno nad wydaniem partytury, jak i nad przygotowaniem materiałów wykonawczych. Tak więc z jednej strony teatry muzyczne zyskają możliwość wykonywania jeszcze jednego scenicznego utworu Szymanowskiego, a muzykolodzy i badacze twórczości - obcowania z mało znaną partyturą kompozytora" - mówi Andrzej Kosowski, Redaktor Naczelny PWM.
Wśród solistów i aktorów wystąpią m.in.: Dagmar Bilińska (Notariuszka/Radczyni), Iwona Budner/Małgorzata Hyży-Wypart (Ewa Huk), Kamila Mędrek-Żurek/Katarzyna Krzanowska (Caroline Williams), Anna Gajdzik-Krzyżanowska/Małgorzata Kochan-Dziwisz/Agnieszka Tomaszewska/Anna Ciuła-Pehlken (Sara Helgoland), Andrzej Biegun/Michał Kutnik (Impresario). Kazimierz Różewicz/Janusz Żełobowski (Tobiasz Helgoland). Adam Sadzik/Marcin Herman (Jack, kamerdyner Helgolanda), Maciej Michalik-Ryszard Kalus (Charly Helgoland), Adam SoDierajski/Adam Zdunikow-ski/Stan Meus (Darły Helgoland), Franciszek Makuch (Tim Williams), Bożena Zawiśiak-Dolny/Joan-na Dobrakowska (Eveline Huck), Monika Swarow-ska-Walawska/Bożena Walczyk-Skrzypczak (Mrs Troodwood), Agnieszka Cząstka/Joanna Dobrakowska (Molly Troodwood), Jan Nosal/Witold Wrona (Sherlock Holmes), Paweł Fundament/Jakub Sazanów (Djep), Michał Wajda-Chłopicki (Druciarz) oraz Orkiestra. Chór i Balet Opery Krakowskiej.
Realizacji towarzyszy pokonkursowa wystawa prac studentów Pracowni Projektowania Graficznego i Liternictwa, Wydziału Architektury i Sztuk Pięknych Krakowskiej Szkoły Wyższej im. A. Frycza-Modrzewskiego. Prace zostały przygotowane pod kierownictwem znanego krakowskiego plakacisty prof. Mieczysława Górowskiego. Konkurs na plakat do prapremiery wygrał Piotr Budzisz, student III roku.
W trakcie spektakli na publiczność czeka mnóstwo atrakcji. W westybulu i foyer widzowie będą mogli skorzystać z Magicznych Maszyn Losujących skonstruowanych przez młodego artystę Adama Łuckiego i być może kogoś wylosować... A ponieważ każdy los wygrywa, warto wziąć udział w loterii!
Projekt został zrealizowany przy pomocy finansowej Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu operacyjnego "Promocja Twórczości".
