Chorzy na rozpacz
Małgorzata Matuszewska: O czym jest "Mary Stuart"?
Remigiusz Brzyk: Możemy rozmawiać o tym, o czym "Mary Stuart" może być. Styk z widzem zweryfikuje te intuicje. Penetruję z aktorami tekst {#au#1693}Hildesheimera{/#} i kilka tematów rysuje się dość wyraźnie.
Jakie to tematy?
- Kręgosłupem, podstawowym tematem tej historii jest śmierć, dwie ostatnie godziny życia szkockiej królowej Mary S. Dwie godziny przed egzekucją. Przed ścięciem. Mary, wczoraj skazująca w imię Boga, dziś w imię Boga umiera. Umiera za wiarę. Katoliczka została skazana przez protestantów. To wywołuje burzę. Za murami zamku-więzienia szaleje zabijanie w imię wiary. Dziś protestanci wycinają w pień katolików, wczoraj katolicy wycinali protestantów, może żydów. Ten tekst przyłapuje świat w punkcie krytycznym, przełomowym. Po którym, jak to się mówi: "nic już nie będzie takie jak przedtem".
Jaki to świat?
- Przestrzeń tego świata to śmierdzący, zaszczurzony zamek. Takie getto, w którym zamknięci są Mary i jej służba, a raczej niedobitki służby. To niewolnicy królowej, dla których jej śmierć to szansa na odzyskanie wolności. A z drugiej strony przeszywa ich paniczny lęk. Nie wiedzą, co mają zrobić z tą wolnością. Dociera do nich, że bez tej "suki" w nowej rzeczywistości są skazani wyłącznie na siebie. Odejście władcy, którego się nienawidziło, sprawia, że do mózgu dociera informacja: ta znienawidzona władza była jednocześnie parasolem. To trochę tak, jak w Polsce: tęsknota za Peerelem jest dość powszechna.
Przez te dwie ostatnie godziny starego porządku "godzina Mary" eksploduje rozpaczą. Agresja to jedyny płaszcz ochronny, który mogą na siebie nałożyć. Tak... To historia ludzi chorych na rozpacz.
Mary Stuart nie jest jednoznacznie pozytywną postacią ani nie jest też jednoznacznie negatywna. Sam autor sztuki pisał o niej, że była nielojalna.
- Mary ma dwie godziny, żeby odnaleźć w sobie resztki człowieka. Na tym polega cena władzy: nie ma nic wspólnego z lojalnością.
W tej historii poruszane są tematy znane od zamierzchłych czasów: fortuna kołem się toczy, na szczycie nie ma się przyjaciół...!
Na czym polega współczesność sztuki?
- Ten tekst wdziera się w sytuacje końca pewnego świata. W świecie, który oszalał, z ludzi wyłazi zło. Np. nie tak dawno świat skończył się na Bałkanach, 50 lat temu w Jedwabnem, dziś w Czeczenii. Człowiek od czasu do czasu odrzuca homo, zostaje sapiens.
To piekielnie bolesny tekst. Egzekucji królowej przygląda się tłum...
- We Wrocławiu na Rynku ciągle stoi pręgierz... ludzie od wieków uwielbiali patrzeć na cierpienie. Oglądanie egzekucji to swoisty reality show, wtargnięcie w intymność umierania. To też współczesne odniesienie: dawniej ludzie przychodzili na publiczne egzekucje, dziś wojnę, a więc i śmierć, można pooglądać sobie w telewizji. Któraś z postaci w sztuce wspomina, że na ścięcie Mary przyjdzie 200 osób, Scena na Świebodzkim może pomieścić 200 widzów, a więc zapraszam na egzekucję.
