Gdynia. "Ucieczka - Flucht" premierowo na bocznicy kolejowej
Teatr dokumentalny to niezwykła hybryda. Łączy w sobie to, co najlepsze w teatrze z tym, co z całą siłą uderza nas w dokumencie - prawdziwością prezentowanej historii. Dziś na bocznicy kolejowej w Gdyni polska premiera międzynarodowego spektaklu "Ucieczka - Flucht".
"Ucieczka - Flucht" to teatr dokumentalny stworzony na podstawie podróży odbytej przez twórców teatralnych. Teatr Gdynia Główna i niemiecki Das Letzte Kleinod przemierzyli Rosję, Polskę i Niemcy w poszukiwaniu świadków, którzy - będąc dziećmi - przeżyli wysiedlenia w czasie II wojny światowej. Ich opowieści stały się punktem wyjścia dla stworzenia niezwykłego widowiska teatralnego. Można powiedzieć, że to właśnie oni stworzyli scenariusz spektaklu.
- Żeby odnaleźć świadków i spotkać się z nimi odbyliśmy dwie podróże. Pierwszą, w grudniu 2015 roku do Kaliningradu i do Gdyni. W obu miejscach spotkaliśmy ludzi, którzy przeżyli przesiedlenia, np. z Wileńszczyzny. W czasie drugiej podróży, w lutym 2016 r., odwiedziliśmy Frankfurt i, ponownie, Gdynię. W sumie przeprowadziliśmy około piętnastu wywiadów - opowiada nam reżyser spektaklu, Jens Erwin Siemssen. Podkreśla też, że rozmowa ze świadkami wcale nie była trudna. Ludzie wciąż mają potrzebę rozmawiania o tych historiach.
- Nawet jeśli były to bardzo dramatyczne i nieprzyjemne wspomnienia, to świadkowie mieli potrzebę dzielenia się nimi. Niektórzy po raz pierwszy w życiu opowiadali o tych przeżyciach. Dlatego uważam, że to bardzo dobry moment na to, by - po pierwsze - wysłuchać tych historii, a po drugie, by je pokazać i podzielić się nimi z szeroką widownią - mówi reżyser.
Dokumentalizm
Teatr dokumentalny nie jest dzisiaj najpopularniejszą odmianą scenicznych opowieści. Bo wymaga nietypowego podejścia. Twórcy teatralni muszą wykazać się tutaj elastycznym podejściem. I to przydaje sztuce "Ucieczka - Flucht" dodatkowego waloru.
- Jeśli się jest prawdziwym twórcą teatralnym, to trudno jest mówić o byciu dokumentalistą ponieważ my jednak przetwarzamy materiał źródłowy, zmieniamy chociażby optykę, podkreślając niektóre rzeczy, a inne nie - podkreśla Jens Erwin Siemssen.
- Ale z drugiej strony, przy realizacji teatru dokumentalnego, staramy się unikać typowych elementów używanych w teatrze. Po pierwsze wykorzystujemy tylko słowa wypowiedziane przez świadków. Dodajemy jedynie naturalne, surowe materiały, nie używając scenografii. Przy tym projekcie są to właśnie wagony towarowe, drewniane szpule na kable, aktorzy i kostiumy. Nic więcej. Jest to więc bardzo czyste. Nie potrzebujemy dodatkowych efektów, tylko to, co uda się uzyskać i wypracować przy pomocy tych narzędzi.
Teatr na bocznicy
"Ucieczka - Flucht" to opowieść, na wielu płaszczyznach, niezwykła. Warto podkreślić miejsce, w którym odbędzie się gdyńska premiera spektaklu. Ta dokumentalna sztuka teatralna zrealizowana będzie w wagonach towarowych typu G, które - specjalnie na potrzeby spektaklu - wypożyczono od słowackiego przedsiębiorstwa kolejowego. Premiera sztuki odbędzie się na bocznicy kolejowej przy ulicy Architektów w Gdyni Orłowie.
- To było bardzo znaczące, że każda z osób, które dzieliły się z nami swoimi wspomnieniami, opowiadała o pociągach. Temat spektaklu jest bardzo związany właśnie z tym środkiem transportu ponieważ między innymi w ten sposób deportowano, wysiedlano, transportowano uciekinierów w czasie wojny. Niemcy uciekali z Prus Wschodnich pociągiem, Rosjanie byli deportowani pociągiem np. jak w jednej z naszych historii, do Wałdaju czy w inne miejsca Rosji, Gdynianie pociągami byli wysiedlani np. do Krakowa. Był to bardzo istotny motyw, dlatego zdecydowaliśmy się użyć taboru kolejowego, jako środka do realizacji całego projektu.
Dość trudno jest znaleźć odpowiednie miejsca, które nadają się do realizacji spektaklu na torach. Coraz mniej jest bocznic kolejowych, ponieważ zmniejsza się lokalny kolejowy transport towarowy, toteż małe bocznice już prawie nie istnieją - opowiada o lokalizacji spektaklu Siemssen.
Polska premiera rozpoczyna tournée przedstawienia na trasie kolejowej Gdynia - Piła - Poznań - Frankfurt nad Odrą - Berlin - Lüneburg - Hanower - Bremerhaven - Geestenseth. Spektakle odbędą się terminach 15 lipca - 28 sierpnia. Reżyserem sztuki jest Jens Erwin Siemssen, muzykę na żywo zagrają 69 Duo - Szymon Jabłoński i Marcin Kozioł.
***
Piątek, 15 lipca, godz. 19, 20.30, "Ucieczka - Flucht", reż. Jens-Erwin Siemssen, Bocznica kolejowa, Gdynia, ul. Architektów, bilety: 30-40zł
