Artykuły

W jej twórczości imponuje rozmach - tyle tytułów, tyle wyrazistych postaci, tyle prostych historii i barwnych opowieści

Astrid to prawdziwa instytucja, duma i narodowy skarb Szwedów. Ale jej ży­cie początkowo nie przypominało umoralniającej opowiastki dla grzecz­nych dzieci Urodzona i wychowa­na w tradycyjnej chłopskiej rodzinie, jako 18-latka zaszła w ciążę, opuściła rodzinny dom i samotnie walczyła o przetrwanie w odległej Kopenhadze. Na początku drogi była sekretarką w Królewskim Klubie Automobilo­wym w Sztokholmie. Życiowy sukces i uznanie czytelników osiągnęła do­piero w dojrzałym wieku, choć, jak wielu słynnych autorów, została pisarką właściwie przez przypadek.

- Książki Astrid Lindgren to była re­wolucja - mówi autorka książek dla dzieci, tłumaczka literatury szwedz­kiej Barbara Gawryluk. - Najpierw w Szwecji, a potem w całej Europie. Nikt tak wcześniej nie pisał. Lindgren nigdy nie zapomina, jak to jest być dzieckiem. Nie moralizuje, nie po­ucza, bawi się razem z czytelnikami. W twórczości Astrid Lindgren impo­nuje też rozmach - tyle tytułów, tyle fantastycznych, wyrazistych postaci, tyle prostych historii i barwnych opo­wieści.

Bałagan w dziecinnym pokoju

Historię wolnomyślicielki Pippi Langstrump Astrid Lindgren wymy­śliła dla córki Karin nudzącej się w łóżku podczas choroby. Książkę napisa­ła kilka lat później, kiedy sama leżała w łóżku unierucho­miona przez zwich­niętą nogę. Gdy ręko­pis "Pippi Lang­strump" wylądował na biurku wydawcy Gerarda Bonniera, ten się przestraszył."Cukier na podłodze i bałagan w dziecię­cym pokoju. Nie miałem odwagi wziąć za to odpowiedzial­ności" - wyznał.

To Raben & Sjógren, dzisiaj naj­większe szwedzkie wydawnictwo dla dzieci, opublikowało Pippi Lang­strump w 1945 roku. Sukces przyszedł natychmiast, równocześnie wielkie oburzenie. Pippi nie dawała dobrego przykładu, filozofowała i zachęcała do samodzielnego myślenia. Dzieci i za to ją pokochały. Szwedzka literatura dziecięca jest dziś najlepszym towarem eksportowym. Pippi, Madika, Karlsson czy "Dzieci z Builerbyn" znane są na całym świecie. Szwedzi są dumni ze swojej dziecięcej literatury i mądrze w nią inwestują. Już sama Astrid Lindgren przyznawała własną nagrodę dla naj­lepszej książki dziecięcej. Zwyczaj kon­tynuowany jest po jej śmierci, a do lau­reatów należą takie sławy jak Philip Pullman czy autorka .Mostu na Terrabhiti" Katherine Paterson. Z kolei pol­ską nagrodę im. Astrid Lindgren po raz pierwszy przyznała w tym roku funda­cja Cała Polska Czyta Dzieciom.

Wędrująca wystawa

Od kilku miesięcy po polskich miastach i miasteczkach krąży przygoto­wana przez Ambasadę Szwecji biogra­ficzna ekspozycja poświęcona autor­ce. Pokazywana była w Krakowie, nie ominie Katowic. Oleśnicy. Starego Miasta pod Koninem. Brzeszcz czy Trzebini. Po prozę Astrid Lindgren się­ga także teatr. Krakowska Groteska rozpoczęła 2007 rok widowiskiem "Być jak Pippi". 8 września w Teatrze Dramatycznym w Warszawie odbędzie się premiera spektaklu Agnieszki Glińskiej "Pippi Pończoszanka".

Wydarzeniem na polskim rynku książki jest inauguracja działalności nowego wydawnictwa. Oficyna Za­kamarki z Poznania należy do szwedzkiej grupy wydawniczej Norstedts, w skład której wchodzi wydawca Astrid Lindgren - wydaw­nictwo Raben & Sjógren. Pierwszy tytuł "Przygody Astrid - zanim została Astrid Lingren" to biograficzna opowieść o dziecięcych latach pisarki. Autorzy zabierają nas do Vimmerby, wskazując na wątki i tropy pojawiające się potem w książkach dorosłej Astrid. Wy­dawcy zapowiadają do końca tego roku 16 nowych tytułów.

Bohaterowie z obrazka

- Chcemy pokazać polskim dzie­ciom bohaterów najlepszych szwedzkich książek obrazkowych - mówi Katarzyna Skalska z wydawnictwa - Trudno zrozumieć, dlaczego w Polsce dotąd prawie nie były wydawane. Książek obrazkowych Astrid Lindgren jest w Szwecji drugie tyle, co książek tekstowych.

Są to bogato ilustrowane krótsze wersje historii o znanych bohaterach, takich jak Pippi Lotta. Emil. Madika czy dzieci z Builerbyn. Co ważne, nie są to żadne przeróbki, tylko teksty napisane przez Lindgren specjalnie do nich. Miała ona swoich nadwornych ilustratorów - Emila rysował zawsze Bjórn Berg. Pippi - Ingrid Vang Nyman a Ilon Wikland stworzyła m.in. Lottę i Madikę. I to właśnie ich ilustra­cje zobaczymy w pierwszych pięciu książkach, które zaczną ukazywać się od października. Zakamarki chcą rów­nież pokazać, że w Szwecji jest wielu innych świetnych twórców dla dzieci, którzy kontynuują jej sposób myśle­nia o dzieciach i o książkach dla nich. Poza twórczością Astrid Lindgren, szwedzka literatura dla najmłodszych nie odniosła dotąd w Polsce sukcesów. Także z winy samych wydawców nieufnie traktujących nowości ze Skandy­nawii. Są jednak pierwsze sygnały, że to się zmieni - Media Rodzina od roku wy­daje popularne w Szwecji opowieści o starym Pettsonie i jego kocie Findusie. Pojawi się też współczesna litera­tura dla młodzieży. Ossolineum zapo­wiada na jesień "Grę w śmierć" Stefa­na Casty. To jedna z najgłośniejszych książek, poświęconych problemom przemocy. Stefan Casta jest laureatem nagrody Astrid Lindgren z 2002 roku.

Polskim wydawcą książek Lindgren jest Nasza Księgarnia. W jubileuszo­wym roku na rynek trafia album "Por­trety Astrid Lingren" - opowieść o ży­ciu autorki "Pippi Langstrump" z nie­zwykłymi zdjęciami. Ukazuje się rów­nież nowy cykl przygód nieznanej w Polsce bohaterki Kati, która podróżu­je po sławnych stolicach i miastach świata.