Artykuły

- Teatr nie cieszy się dobrą opinią wśród artystów wizualnych i to widać - mówi Piotr Morawski, jeden z kuratorów tegorocznej edycji In Out Festival. W Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia w Gdańsku przez kilka dni będziemy mogli przekonać się jak teatr rozumieją artyści wizualni i czy rzeczywiście jest to "nieudany performans".

In Out Festival na stałe wszedł do kalendarza wydarzeń artystycznych gdańskiej CSW "Łaźnia". Od 2005 roku kuratorzy pokazują nowe nurty w sztuce współczesnej, szczególnie tej związanej z wideo-artem. W tym roku jubileuszową, dziesiątą edycję, poświęcono teatrowi i teatralności, która przez twórców wideo traktowana jest raczej chłodno.

Głównym punktem festiwalu jest, jak można się domyślić, przegląd prac konkursowych - wideo eksperymentów, animacji czy dokumentów nawiązujących do przewodniego tematu. Po każdym z nich odbędzie się dyskusją z twórcami, która będzie ich uzupełnieniem. Poza pracami z konkursu w "Łaźni" zobaczymy także film Karola Radziszewskiego "Książę" (niedziela, 24 kwietnia) oraz "Ustalenia, które zostały ustalone" Magdaleny Mosiewicz. - To teatr, który operuje kabaretową, przerysowaną formą, by dokonywać przenikliwej społecznej krytyki - mówi o nim Piotr Morawski.

Jednak nie samym przeglądem wideo żyje festiwal. W nawiązaniu do teatralności odbędzie się także performatywne czytanie "Gniazdo. Sztuka o tym, jak użyć rzeczy w sposób nieodpowiedni i potem ich jeszcze nie zmarnować" w reżyserii Bogny Burskiej (sobota, 23 kwietnia), wykłady Zofii Marii Cielątkowskiej o związkach sztuki z teatrem, ciałem i performensem oraz Joanny Krakowskiej (niedziela, 24 kwietnia). Festiwal zakończy koncert MIRT/TER w ramach cyklu In Progress. Wstęp na wszystkie wydarzenia związane z festiwalem jest darmowy.

***

Rozmowa z kuratorami: Jolantą Woszczenko i Piotrem Morawskim

Małgorzata Muraszko: Tegoroczna edycja festiwalu to dziesiąty jubileusz. Jak na przestrzeni tych lat ewoluował przegląd?

Jolanta Woszczenko: - Projekt rozpoczęły Małgorzata Zwolicka-Tarasiewicz i Joanna Charchan w 2005 roku jako dwudniowy konglomerat muzyczno-wizualny: prezentacja koncertów wokalnych, instrumentalnych i realizacji video oraz interaktywnych projektów artystycznych. W 2009 roku kuratorem Festiwalu został Michał Brzeziński, którego założeniem było aby forma Festiwalu była poszukującą tego, co we współczesnej sztuce wideo jest najciekawsze. Miał to być rodzaj radaru, który wyprzedza zagadnienia teoretyczne i naukowe, podejmuje z nimi dialog. Wraz z Michałem Brzezińskim pracowałam przy trzech edycjach Festiwalu, potem zostałam jego kuratorką. Od 2012 roku Festiwal i nadesłane prace spina hasło przewodnie, w tym roku jest to "teatralność". Do współpracy zaprosiłam Piotra Morawskiego, który o teatrze współczesnym wie wszystko.

Jak owa "teatralność" jest ona rozumiana i przedstawiona nadesłanych pracach?

Piotr Morawski: - Bardzo różnie, choć niestety widać w wielu nadesłanych pracach bardzo stereotypowe ujęcie teatru i teatralności - jako czegoś koturnowego, sztucznego. Teatr nie cieszy się dobrą opinią wśród artystów wizualnych, i to niestety widać. Widać też chyba brak komunikacji między sztukami wizualnymi i teatrem. Anegdota krążąca wśród twórców wizualnych mówi, że teatr, to nieudany performans (śmiech). Wcale tak nie jest! Najżywszy nurt w polskim teatrze pokazuje coś kompletnie odwrotnego - demaskowanie własnej teatralności, bawienie się nią, dowcip, żart, fascynacja niskimi gatunkami. Są jednak też prace, w których okazuje się, że teatralność to także nieprzystawalność - kiedy mówi się coś innego niż robi. Wybieramy prace, które rzeczywiście problematyzują to, czym może być teatralność. I mamy nadzieję, że będzie to przyczynkiem do ciekawej dyskusji obu środowisk.

Czy łatwo za pomocną nowych mediów, prac wideo i wideo-artu pokazać i uchwycić teatr? Czy nie jest to forma zastrzeżona dla dedykowanych jemu instytucji?

Piotr Morawski: - Przez wiele lat pokutowało przekonanie, że teatr jest czymś ulotnym, efemerycznym. Że trwa dopóki trwa spektakl, a potem niknie, ulatnia się. Rzeczywiście cielesna obecność jest ważna, ale na tym to się oczywiście nie kończy. Teatr zawsze funkcjonował wśród innych mediów - choćby gazet. Ukazywały się recenzje, opisy spektakli. One nie dają pełnego wyobrażenia na temat spektaklu, ale pozwalają coś sobie budować. I tak samo jest z nowymi mediami.

Jak w takim razie tę ulotność utrwalają nowe media?

Piotr Morawski: - Nie chodzi o to, żeby oddać spektakl jeden do jednego. Nagrań technicznych spektakli, z jednej nieruchomej kamery, zwykle się nie da oglądać. To nie jest wtedy spektakl. Ale kiedy postawimy na własną opowieść, a tak jest przecież w recenzjach, to powstają rzeczy fascynujące. To właśnie zobaczymy na festiwalowych przeglądach.

Czego jeszcze można się zatem spodziewać po tegorocznej edycji?

Piotr Morawski: - Będziemy się chyba dużo zastanawiać nad tą teatralnością i czym ona jest dla środowiska sztuk wizualnych. O tym będą wykłady Joanny Krakowskiej i Zofii Marii Cielątkowskiej, przegląd filmów konkursowych, ale i przegląd polskich performansów, a raczej ich zapisów. Będzie czytanie sztuki Bogny Burskiej na temat środowiska galerzystów. Te nitki wizualno-teatralne cały czas się przeplatają. Mam nadzieję, że podczas Festiwalu oba środowiska się lepiej poznają a twórcy wizualni przestaną myśleć o teatrze tak źle.

***

Program:

Sobota, 23 kwietnia:

*godz. 16 - Przegląd dokumentacji performance, KinoPort, CSW "Łaźnia 2", Nowy Port, ul. Strajku Dokerów 5

*godz. 18-19 - Wernisaż wystawy 10 In Out Festivalu 2016, CSW "Łaźnia 2", Nowy Port, ul. Strajku Dokerów 5

*godz. 18.30 - Przegląd dokumentacji performance (powtórka), KinoPort, CSW "Łaźnia 2", Nowy Port, ul. Strajku Dokerów 5

*godz. 19-20 - przegląd dokumentacji performance, CSW "Łaźnia" Dolne Miasto, ul. Jaskółcza 1

*godz. 20-21 - czytanie performatywne: "Gniazdo. Sztuka o tym, jak użyć rzeczy w sposób nieodpowiedni i potem ich jeszcze nie zmarnować", reż. Bogna Burska, CSW "Łaźnia" Dolne Miasto, ul. Jaskółcza 1

---

Niedziela, 24 kwietnia

*godz. 13-14 - wykład Zofii Marii Cielątkowskiej "O współczesnych związkach sztuki z teatrem, ciałem i performance", CSW "Łaźnia" Dolne Miasto, ul. Jaskółcza 1

*godz. 14.15-16.30 - przegląd filmów konkursowych dyskusja z twórcami prac, CSW "Łaźnia" Dolne Miasto, ul. Jaskółcza 1

*godz. 16 - "Książę", reż. Karol Radziszewski, KinoPort, CSW "Łaźnia 2", Nowy Port, ul. Strajku Dokerów 5

*godz. 16.45-17.45 - wykład performatywny Joanny Krakowskiej "Roy Cohn Inout monster, czyli o zwrocie hybrydycznym", CSW "Łaźnia" Dolne Miasto, ul. Jaskółcza 1

*godz. 17.30 - "Ustalenia, które zostały ustalone", reż. Magda Mosiewicz spotkanie z autorką filmu, KinoPort, CSW "Łaźnia 2", Nowy Port, ul. Strajku Dokerów 5

*godz. 18-19 - przegląd filmów konkursowych dyskusja z twórcami prac, CSW "Łaźnia" Dolne Miasto, ul. Jaskółcza 1

*godz. 19.15 - ogłoszenie wyników konkursu i pokaz nagrodzonych prac, CSW "Łaźnia" Dolne Miasto, ul. Jaskółcza 1

*godz. 20 - koncert In Progress: Mirt / Ter, CSW "Łaźnia" Dolne Miasto, ul. Jaskółcza 1