Miłość wielka i jamby
Krakowski Salon Poezji. Wiersze Leśmiana, Staffa i Przerwy-Tetmajera czytali studenci PWST: Melania Grzesiewicz, Weronika Warchoł, Emma Herdzik, Daniela Namiotko i Sebastian Gola. Pisze Paweł Głowacki w Dzienniku Polskim.
Siedzą dziś w fotelach ładnych - szeptem powiedziałem naraz do siebie na ostatnim Salonie Poezji. Melania Grzesiewicz, studentka aktorstwa krakowskiej PWST, recytowała mało popularny wiersz Bolesława Leśmiana. A może nie były to wersy Leśmiana? Może był to utwór Leopolda Staffa, albo Kazimierza Przerwy-Tetmajera? W sumie - obojętne.
Słuchałem Grzesiewicz uważnie, przyglądałem się salonowym widzom i właśnie ta fraza do głowy mi przyszła: "Siedzą dziś w fotelach ładnych". Owszem, głupawa ona, sugeruje jakąś wyjątkowość, sugeruje mianowicie, że na inne Salony przybywając, ludzie siedzą w fotelach brzydkich. Trudno, zdanko "Siedzą dziś w fotelach ładnych" głupawe jest wyraźnie, do tego ułożyło mi się zupełnie ni z gruszki, ni z pietruszki, lecz jakież to wtedy miało i jakież to dziś ma znaczenie, skoro jest to - krystaliczny czterostopowiec trocheiczny! Dokładnie tak! Osiem sylab, cztery akcentowane, całość w rytmie naprzemiennym akcentowana-nieakcentowana, zaczynając od akcentowanej! Najistotniejsze zaś, że, niczym pewien bohater literacki, co nie miał pojęcia, iż całe życie mówił prozą, nie wiedziałem wtedy, że za sprawą recytacji Grzesiewicz - szepcę do siebie czterema trochejami!
Salon ten był kolejnym Salonem studenckim. Profesor Urszula Grabowska przyprowadziła swych podopiecznych z drugiego roku aktorstwa - Melanię Grzesiewicz, Weronikę Warchoł, Emmę Herdzik, Daniela Namiotkę i Sebastiana Golę. Pokazała zrobiony z nimi egzamin z wiersza sylabotonicznego, ułożony z poezji Leśmiana, Staffa i Przerwy-Tetmajera, egzamin, co był w niedzielę kraszony nutami granymi przez Dorotę Imiełowską (wiolonczela), Wiesława Ochwata (akordeon), Łukasza Pawlikowskiego (wiolonczela) oraz Romana Ślazyka (kontrabas). Rzecz nosiła tytuł "Którzy kochają". Miłość więc?
Tak, miłość, o miłości, młodzi o miłości mieli cudzymi słowami snuć opowieść, lecz snuć nie byle jak. Bo, owszem, miłość to, lecz w pajęczyny sylabotonicznych intonacji złowiona, a te są morderczo precyzyjne. Uczucie gorące, może nawet wstrząsające, ale w matematyce sylab i akcentów. Ciemne i jasne, słodkie i gorzkie, puchowe i ołowiane wcielenia miłości, wszystkie odcienie namiętności, miłosne szaleństwa i subtelności najpłochliwsze, tak właśnie - lecz w bezlitosnym falowaniu jednostek rytmicznych, zwanych stopami, w falowaniu wszystkich tych trochejów, jambów, daktyli, amfibrachów oraz innych anapestów. Odwieczna zagwozdka: jak to recytować, by nie zgubić miłości, ponad miarę dbając o sylabotoniczną pajęczynę, ale też nie zabić pajęczyny, idąc na całość z miłosnymi porywami? Bo co komu po parzących namiętnościach scenicznych, skoro fraza w ruinie kompletnej? I co komu po frazie podanej ze sceny krystalicznie, jeśli wewnątrz frazy - próżnia?
Profesor Grabowska mówiła o tym w zagajeniu. Mówiła o sztuce równowagi. Przypomniał się Juliusz Słowacki i jego myśl o rytmicznych prawidłach wiersza, które winny być "taktem, nie wędzidłem". Ale też przypomniał się Witold Gombrowicz, który o poetach mawiał - i dokładnie to samo można o aktorach rzec - iż biedacy ci nie mogą wypowiedzieć siebie, albowiem koniecznie muszą wypowiedzieć wiersz. Nie inaczej: sztuka zachowania równowagi pomiędzy tym, co w środku, a tym, co na języku, to jest aktorstwa sedno. Jak z równowagą było na ostatnim Salonie? Nie chcę wystawiać cenzurek, powiem wymijająco: było różnie. Jedno wszakże pewne. Kiedy Herdzik mówiła utwór Kazimierza Przerwy-Tetmajera, w mówieniu jej słyszałem równowagę świetną, podobną do tej, która w mej frazie panuje pomiędzy fotelami ładnymi a czterema trochejami.
