Artykuły

- Zmieniły się różne rzeczy wokół teatru, ale jego istota nie uległa zmianie. Teatr jest zawsze spotkaniem, a spotkania żywego aktora z żywym widzem w jednej przestrzeni i w jednym czasie nie da się zamienić na nic innego - o programie "Teatr Polska" mówi Dorota Buchwald, dyrektorka Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego.

W Skierniewicach, Kłodzku, Oławie, Wejherowie, Tczewie, Malborku, Stąporkowie i wielu innych miejscowościach można zobaczyć uznane spektakle z ważnych teatrów z całego kraju. Trwa siódma edycja organizowanego przez Instytut Teatralny programu "Teatr Polska".

Dorota Wyżyńska: W programie tegorocznej edycji znalazło się 18 spektakli. Bardzo różnych. Od "Męczenników" w reżyserii Grzegorza Jarzyny z TR Warszawa po przedstawienie dla dzieci "A niech to Gęś kopnie!" w reżyserii Marty Guśniowskiej z poznańskiego Teatru Animacji. Jak konstruowany jest repertuar?

Dorota Buchwald, dyrektorka Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego: Lista spektakli prezentowanych w ramach programu "Teatr Polska" powstaje w drodze konkursowej. Teatry zgłaszają swoje propozycje. Komisja Artystyczna wybiera spośród nich najlepsze pod względem formy i treści. To muszą być takie przedstawienia, które nadają się do objazdów. Komisja stara się również, by wśród propozycji znalazły się spektakle różnorodne, przeznaczone dla widzów w różnym wieka

W tym roku mamy wyjątkowo szeroki wachlarz: spektakle dramatyczne, komediowe, muzyczne, lalkowe, teatr tańca, a nawet teatr cieni. Przy wyborze tytułów ważne są też finanse. Teatry otrzymują od nas dotacje, ale część kosztów, w tym niemałe koszty transportu, muszą pokryć ośrodki kultury, które zapraszają aktorów. Dlatego istotne jest to, by spektakl był możliwie "mobilny". Kiedy komisja ogłasza listę wybranych przedstawień, w Instytucie odbywają się bardzo interesujące "Targi sztuki", kojarzące ze sobą obie strony: przedstawicieli teatrów i ośrodków kultury. W ten sposób powstaje mapa podróży "Teatru Polska".

W programie są np. dwie wersje "Męczenników". Grzegorza Jarzyny, ale też Anny Augustynowicz.To celowy zabieg?

- Oba przedstawienia zgłosiły się do programu i spośród wielu propozycji zostały wybrane przez Komisję Artystyczną jako najlepsze, wraz z innymi, w sumie 18 tegorocznymi tytułami. Te inscenizacje bardzo się od siebie różnią, ale też podróżują różnymi trasami.

Po pokazach spektakli odbywają się spotkania z widzami. Wokół których spektakli rozmowy były najgorętsze?

- Prezentacjom spektakli w każdej miejscowości towarzyszą działania edukacyjne, są to warsztaty teatralne podejmujące tematykę związaną ze spektaklem (zarówno w treści, jak i formie). Niektóre teatry dodatkowo organizują spotkania z widzami, tak by móc na gorąco po spektaklu wymienić się opiniami, porozmawiać z twórcami. Według naszych informacji najgorętsza dyskusja wokół jednego ze spektakli rozgorzała nie po prezentacji, a przed nią, i o ile mi wiadomo, wśród osób, które w większości wspomnianego spektaklu nie widziały.

Ten projekt odwołuje się do tradycji objazdów teatralnych po małych miastach organizowanych w latach 20. XX wieku przez Redutę Juliusza Osterwy i Mieczysława Limanowskiego. Czy dziś - w czasach internetu, dostępu do kanałów telewizyjnych na całym świecie - cel jest inny, czy dokładnie ten sam?

- To może dziwnie zabrzmi, ale cel jest taki sam. Zmieniły się różne rzeczy wokół teatru, ale jego istota nie uległa zmianie. Teatr jest zawsze spotkaniem, a spotkania żywego aktora z żywym widzem w jednej przestrzeni i w jednym czasie nie da się zamienić na nic innego. Zupełnie tak samo jak sto lat temu są w Polsce miejsca, których mieszkańcy takiego spotkania nie doświadczyli lub doświadczają go za rzadko, ponieważ są rozmaite bariery, które im to uniemożliwiają - przestrzenne, finansowe, intelektualne etc. Za pomocą "Teatru Polska" po prostu te spotkania umożliwiamy. Wzrastająca liczba chętnych po obu stronach jest dowodem na właściwe rozpoznanie wzajemnych potrzeb.

Co jeszcze przed nami w tym roku?

- W listopadzie i na początku grudnia w trakcie swoich tras są jeszcze m.in. "Męczennicy" w reżyserii Grzegorza Jarzyny z TR Warszawa i "The Hideout/Kryjówka" - spektakl Pawła Passiniego. Najmłodsza widownia będzie miała okazję zobaczyć przedstawienia: "A niech to Gęś kopnie!" Marty Guśniowskiej z Teatru Animacji w Poznaniu, "Tylko jeden dzień" w reż. Agaty Kucińskiej ze Zdrojowego Teatru Animacji w Jeleniej Górze oraz "Przygody Koziołka Matołka" Teatru Lalek "Pleciuga" ze Szczecina. W programie również spektakl w reżyserii Krzysztofa Popiołka na podstawie książki Swietłany Aleksijewicz - tegorocznej laureatki nagrody Nobla - "Wojna nie ma w sobie nic z kobiety" Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie.

Co ten projekt znaczy dla Instytutu Teatralnego?

- "Teatr Polska" nie jest projektem, ale programem. To zasadnicza różnica. Program wspierania teatru w bardzo różnorodnych jego przejawach i obszarach jest podstawowym zadaniem Instytutu Teatralnego. Nasza działalność dokumentacyjna, naukowa, wydawnicza, edukacyjna i organizacyjna powinna teatrowi polskiemu towarzyszyć, inspirować i wzmacniać badania nad teatrem, wspomagać obecność polskiej literatury na scenach - tej współczesnej i tej klasycznej - intensywnie wprowadzać edukację dla teatru i poprzez teatr dla kultury. I to staramy się robić także poprzez program "Teatr Polska".

***

Najbliższe pokazy:

Piątek 13 listopada: "The Hideout/Kryjówka" - Gostyń, Gostyński Ośrodek Kultury "Hutnik", ul. Hutnika 4, godz. 18; "A niech to Gęś kopnie!" - Kłodzko, Samorządowa Instytucja Kultury Kłodzko, pl. Jagiełły 1, godz. 17

Niedziela 15 listopada: "Tylko jeden dzień" - Konin, Centrum Kultury i Sztuki, ul. Okólna 47a, godz. 16

Poniedziałek 16 listopada: "Ony" - Nowa Sól, Nowosolski Dom Kultury, ul. Piłsudskiego 49, godz. 18; "Tato" - Andrychów, Miejski Dom Kultury, ul. Szewska 7, godz. 18

Program i bilety: (patrz link poniżej)