Artykuły

Na początku listopada Instytut Grotowskiego proponuje trzy spektakle Trzeciego Teatru Lecha Raczaka: "Spisek smoleński", "Misterium buffo" oraz "Ach... Żyliśmy". Prezentacje odbywać się będą w ramach II Sezonu Mistrzów "Świat miejscem prawdy".

Raczak to żywa legenda ruchu alternatywnego w Polsce, wyreżyserował ok. siedemdziesiąt przedstawień. Spektakle zrealizowane przez niego w Teatrze Ósmego Dnia otrzymały ponad trzydzieści nagród na krajowych i międzynarodowych festiwalach teatralnych. 6 listopada Instytut Grotowskiego zaprasza na "Spisek smoleński", który zostanie zaprezentowany w Sali Teatru Laboratorium o godz. 19:00. Reżyser tak mówi o swym dziele: "Nie mity smoleńskie są treścią spektaklu (choć muszą się w nim pojawić), ale ludzkie postawy, uczucia, poglądy i ich źródła. Trzeba spróbować gorzkich wód tych źródeł, by bez złości, wręcz wyrozumiale, pojąć i ocenić. Powtórzmy: litość i trwoga splecione w nierozerwalny węzeł są istotą teatralnych przeżyć". W spektaklu połączono w jedną całość splot legendarnych i sprzecznych podejrzeń: zamach Tuska i Putina, mgłę i sztuczną mgłę, "bąbel helowy", fałszywe radiolatarnie naprowadzające samolot poza pas startowy, niefrasobliwość pilotów, spiski tajnych służb różnych państw, świadome błędne naprowadzanie samolotu przez kontrolerów lotu chcących spowodować wypadek, szaleństwo Prezesa, naciski dowództwa, fatalność brzozy "pancernej", wypadek, wybuch, wiele wybuchów, "bombę termobaryczną", legendy o ocalonych i ich dobijaniu.

Tak w jednym z wywiadów mówili aktorzy występujący w spektaklu: "Moja reakcja na propozycję zagrania w spektaklu była taka, że najpierw myślałem, że Raczak oszalał, a jak przeczytałem ten tekst to zrozumiałem, że wielu osób reżyser broni" - mówił Janusz Stolarski. "Wcielamy się w różne role, choć temat jest jeden. Ja jestem kobietą, która pojawia się w tłumie zaraz po katastrofie, jestem też pasażerką samolotu oraz żoną jednego z pasażerów. Skupiamy się na problemie katastrofy smoleńskiej, ale mówimy też o człowieku, o zachowaniach ludzkich wobec takiej tragedii. Spektakl ma sprowokować do rozmowy" - tłumaczy Małgorzata Walas-Antoniello (http://www.tvn24.pl).

7 listopada, o godz. 18:00 we Wrocławskim Teatrze Współczesnym (Scena Na Strychu) zaprezentowane zostanie "Misterium buffo" (na zdjęciu). To najgłośniejsze i najbardziej emblematyczne, sztandarowe przedstawieniem Daria Fo, człowieka teatru, aktora, reżysera i dramaturga, laureata literackiego Nobla (1997). Kilka komedii Fo wystawiono w ostatnich latach w Polsce (nawet w Teatrze Telewizji). Największym i niezwykłym walorem tekstu i przedstawienia, które można na jego podstawie zrobić, jest niezwykły splot komizmu i wzruszenia, przyziemnej ludzkiej miary i nadludzkiej siły świętości, sacrum i profanum: poruszający i ludzki wymiar transcendencji.

8 listopada o godz. 19:00 Teatr Trzeci Lecha Raczaka zaprezentuje w Sali Teatru Laboratorium "Ach... Żyliśmy". Stefan Drajewski w 2014 roku w następujący sposób opisywał spektakl: "To esej Raczaka na temat ulotności i pamięci, przeszłości i teraźniejszości teatralnej alternatywy, uwikłania artysty w politykę. To przypomnienie, że teatr robi się z niczego. Wystarczy trójka aktorów, dwa stoły, wiadro, kilka par nożyczek... I idea, którą artyści pragną zarazić publiczność. Esej ma to do siebie, że jest fragmentaryczny, że musi uwieść czytelnika a w tym przypadku widza. Raczak uwodzi minimalizmem, ściszeniem, swoim charakterystycznym stylem pisma, stylem teatru, który znamy i który wcale się nie zestarzał, wręcz odwrotnie".

Lech Raczak jest współzałożycielem Teatru Ósmego Dnia w Poznaniu (1964). Początkowo aktor, od 1967 roku także reżyser, a od 1968 roku - kierownik artystyczny. Z Teatrem Ósmego Dnia zapoczątkował w Polsce okres teatralnej kontestacji, tworząc charakterystyczny język teatralny. Teatr Ósmego Dnia pozostając w stałym konflikcie z władzami, był obiektem wielu represji. W 1984 roku, po decyzji Ministerstwa Kultury pozbawiającej zespół dotacji, sprzętu i sali i zakazującej występów, grał nielegalnie, głównie w kościołach. W 1986 roku Lech Raczak wyemigrował. W ciągu następnych lat z częścią zespołu, przy udziale zagranicznych aktorów, odbył kilkuletnie tournée po całej Europie. W 1990 roku Teatr Ósmego Dnia wrócił do Polski. "Ziemia niczyja" była ostatnią wspólną pracą reżysera i zespołu. Po 1993 roku kontynuował niektóre wątki dotychczasowej pracy z międzynarodową grupą Sekta (przedstawienie "Orbis Tertius"). W latach 1995-1998 pełnił funkcję dyrektora artystycznego Teatru Polskiego w Poznaniu. Od 1998 roku pracował we Włoszech. W latach 1993-2012 był dyrektorem artystycznym Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Malta w Poznaniu, dla którego zrealizował widowisko "2001". "Dziecko gwiazd" (2000), wystawił swój dramat "Łatwe umieranie" (2002) i widowiska plenerowe: "Wyprawa" (2006), "Rabin Maharal i Golem" (2009) i "Gry z czasem" (2012) z zespołem Asocjacja 2006. Współpracuje z Teatrem im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie i z Teatrem im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy. Realizował m.in. przedstawienia w Teatrze Studio w Warszawie, Wrocławskim Teatrze Współczesnym, Teatrze Miniatura w Gdańsku oraz w Teatrze Nowym w Łodzi. Raczak jest laureatem Nagrody Kulturalnej Podziemnej "Solidarności" i nagrody miesięcznika "Puls". Indywidualnie otrzymywał festiwalowe nagrody za scenariusze i reżyserię, m.in. Medal Młodej Sztuki, Nagrodę Konrada Swinarskiego, Superpaszport "Polityki", Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki, a także został odznaczony Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis" oraz Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Prowadzi warsztaty teatralne w Polsce i za granicą. Od 2003 jest wykładowcą na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu. W roku 2013 założył Fundację Orbis Tertius. Z Teatrem Trzecim Lecha Raczaka zrealizował własne sztuki: "Spisek smoleński" i "Ach żyliśmy", "Misterium buffo" wg Daria Fo i kolejną interpretację "Dziadów". Jest autorem wielu tekstów teoretycznych i krytycznoteatralnych drukowanych w Polsce i za granicą.

Trzeci Teatr Lecha Raczaka to projekt realizowany przez Fundację Orbis Tertius. Nazwa nawiązuje do kilku faktów/zdarzeń/zjawisk. Po pierwsze wiąże się z nazwą Fundacji Orbis Tertius - Świat Trzeci. Po drugie jest aluzją do światowego ruchu alternatywnych teatrów z końca ubiegłego wieku zwanego "trzecim teatrem". Wreszcie jest trzecią próbą (po Teatrze Ósmego Dnia i Grupie Sekta) stworzenia przez Lecha Raczaka autorskiego studium teatralnego.

Fundacja Lecha Raczaka Orbis Tertius powstała w 2013 roku i jest organizacją nastawioną na wspieranie, ochronę i propagowanie twórczości teatralnej w Polsce oraz za granicą. Do zadań Fundacji należy m.in. popularyzowanie idei teatru wśród dzieci i młodzieży oraz dorosłych, propagowanie aktywności kulturalnej, promowanie młodego pokolenia twórców teatralnych oraz wspieranie inicjatyw lokalnych służących powstawaniu sztuki i kultury. Fundacja sprawuje również opiekę nad dorobkiem artystycznym Lecha Raczaka. Działalność fundacji skupia się przede wszystkim na produkcji spektakli teatralnych oraz organizowaniu festiwali i innych wydarzeń kulturalnych związanych z promocją, upowszechnianiem oraz prezentacją kultury i sztuki. Fundacja działa również na polu edukacyjnym i wydawniczym.

Orbis Tertius to według Borgesa synteza wyobrażeń o nieistniejącym - acz możliwym świecie - rządzonym przez prawa dla nas niepojęte, choć niepokojąco podobne do tych, które znamy, wyrażane w języku o niezrozumiałych zasadach, którego pochodne - literatura, religia, metafizyka - zakładają z góry idealizm.

Podczas II Sezonu Mistrzów "Świat miejscem prawdy" można zobaczyć 8 spektakli oraz 3 pokazy filmowe. W programie m.in. spektakle w reżyserii Roberta Bacciego, Lecha Raczaka i Theodorosa Terzopoulosa. II Sezon Mistrzów potrwa do 6 grudnia 2015.