Artykuły

Pierwsza polska inscenizacja "Ćwiczeń stylistycznych" otworzy sezon w stołecznym Teatrze Studio. Spektakl złożony z kilkudziesięciu wariacji tej samej historii według utworu Raymonda Queneau wyreżyserowała Maria Żynel. Premiera odbędzie się 11 września.

Prawie 60 lat minęło od pierwszego wydania utworu Raymonda Queneau "Ćwiczenia stylistyczne" do ukazania się jego tłumaczenia na język polski. Przekładu podjął się w 2005 roku krytyk literacki, tłumacz i pisarz Jan Gondowicz. Jego tekst stał się podstawą do wystawienia spektaklu pod tym samym tytułem.

"Ćwiczenia stylistyczne" to, jak powiedziała reżyserka spektaklu Maria Żynel, "99 wersji tej samej historii, bardzo błahego zdarzenia, bez żadnej psychologii. (...) Z anonimowości wyłania się historia o tym, jak różnie możemy coś zobaczyć, powiedzieć, jak nieskończone są warianty i jak wiele może być perspektyw opowiedzenia jednej historii".

Podstawą spektaklu jest historia o tym, jak w autobusie podmiejskim linii "S" wyróżniający się mężczyzna w charakterystycznym kapeluszu zwraca uwagę innemu pasażerowi, że trąca wsiadających do pojazdu. Kilka godzin później spotyka go w zupełnie innym miejscu, gdy tamten tłumaczy koledze, że powinien sobie doszyć dodatkowy guzik do płaszcza.

W Teatrze Studio zostanie przedstawionych 45 scen wybranych z całości utworu. Na scenie zobaczymy m.in. wersję rustykalną i prostacką przedstawionej historii. Aktorzy: Marcin Bartnikowski, Marcin Bikowski oraz Łukasz Lewandowski będą, jak zapowiedziała reżyserka spektaklu "śpiewać, tańczyć i popisywać się akrobacjami".

W spektaklu zostaną również wykorzystane lalki. Odpowiadają za nie aktorzy koproducenta spektaklu - Teatru Malabar Hotel. To inicjatywa powstała z pomysłu Marcinów Bikowskiego oraz Bartnikowskiego, korzystająca z doświadczeń i estetyki witkacowskiej. Artyści tworzą "teatr ożywionej formy, czyli teatr lalkowy dla dorosłych".

Przedstawione wydarzenia dzieją się w stolicy Francji w latach 40. - Staraliśmy się zachować klimat Paryża z czasów, kiedy tekst został napisany. Chcieliśmy pokazać zachwyt nad miastem, bezosobowością, rozwojem techniki i wszystkim, co się wtedy działo - powiedziała na próbie spektaklu Żynel. - Robimy to z nutką nostalgii, ale ewidentnie jesteśmy tu i teraz. Nie zachowujemy pełnych realiów, poruszamy się w pewnym bezczasie, od lat czterdziestych do dziś. (...) Ta paryskość jest w klimacie, na początku również w języku, później się umiędzynarodawia, bo jesteśmy wszędzie i nigdzie, w każdym dużym mieście, w którym mamy metro, tramwaj i autobus. Więc myślę, że Warszawa spokojnie może udawać Paryż, a Pałac Kultury może być Wieżą Eiffla - dodała.

"Ćwiczenia stylistyczne" to także zabawa językiem. Maria Żynel wykreowała osobny klimat i smak w każdej z części podobnie do tego, jak zrobił to w swoim utworze Queneau. W spektaklu zmieniają się głosy, zmienia się światło i ustawienie. Aktorzy recytują, mówią szybko, śpiewają. Bywa zabawnie i poważnie, są fragmenty ironiczne i poważne, dzięki czemu inscenizacja może być zupełnie inaczej odbierana przez różnych ludzi. - Jeżeli oglądając to widz będzie miał poczucie, że może sąsiad obok (...) zupełnie inaczej patrzy na świat, inaczej słucha człowieka, inaczej słucha samego siebie, to to będzie wspaniałe - skomentował aktor Łukasz Lewandowski.

Autor utworu, Raymond Queneau, był francuskim pisarzem. Współzałożył eksperymentalną grupę literacką OuLiPo. Jej członkowie konstruowali swe dzieła literackie na podstawie wzorów i praw matematycznych. Określany jako "prekursor postmodernizmu" jest znany przede wszystkim dzięki "Ćwiczeniom stylistycznym" oraz powieści "Zazi w metrze".

Na kolejne miesiące nowego sezonu w Teatrze Studio zaplanowano m.in. premierę "Cwaniar" Sylwii Chutnik w reżyserii Agnieszki Glińskiej oraz "Wiosnę" według brazylijskiego reżysera Leonarda Moreiry. W pierwszy weekend września wystartowała również Scena Tańca Studio, która będzie trwała przez cały rok.

Przedstawienie zostało zrealizowane w ramach Stypendium Młoda Polska przyznanego Marii Żynel oraz dofinansowane przez Urząd m.st. Warszawy.

Premiera odbędzie się w piątek, 11 września. Kolejne spektakle zaplanowano na 12, 13, 15, 17 i 18 września.