Artykuły

Rozmowa córki (Agnieszki) z ojcem - Wiesławem Gołasem, konstruuje sylwetkę człowieka niezwykłego. Syna, brata, ojca, dziadka. Jest portretem znakomitego i szanowanego polskiego aktora. Staje się jednocześnie obrazem życia teatralnego kraju oraz historycznym dokumentem epoki. Posiada swój wymiar kulturowy i obyczajowy - pisze Ilona Słojewska w serwisie Teatr dla Was.

W jaki sposób Agnieszce Gołas udało się stworzyć tak wielowymiarową biografię ojca? Myślę, że wieloletnie obycie z materią słowa, rzetelność, systematyczność i miłość. Zebranie fotografii, dokumentów, zapisków, rękopisów wymaga niezwykłej konsekwencji, cierpliwości. Tak ogromny materiał należy jeszcze uporządkować. A przede wszystkim stworzyć przejrzystą konstrukcję, aby czytelnik się nie zagubił. Agnieszka Gołas składa zatem życiorys ojca ze wszystkich dostępnych materiałów. Inny zapis graficzny ma rozmowa z ojcem, inaczej ułożone i wyodrębnione są wypowiedzi osób o nim, jeszcze inaczej recenzje, opinie. Rozdziały podzielone są plastycznie na mniejsze bloki. Każda fotografia ma pełną metryczkę. Co za komfort dla czytającego! Wszak w biografiach zdjęciom przypisuje się miejsce szczególne.

Warto też zwrócić uwagę na harmonię tego wywiadu rzeki, uzupełnianego materiałami bardzo zróżnicowanymi literacko i dziennikarsko. Należy też przy okazji dodać, że każda kolejna biografia, która ukazuje się w Wydawnictwie "Marginesy", staje się przyczynkiem do szerszej dyskusji nad jej ewolucją, kształtem, strukturą. I tak jest w tym przypadku. Agnieszka Gołas buduje ją z naprawdę ciekawej materii.

Czarodziej Gołas. Dlaczego czarodziej? Bo nazwy tej używa autorka, chcąc określić ojca. I myślę, że jest ono idealne. Bo czyż aktor nie "wyczarował" z siebie tak wiele wybitnych kreacji, które przeszły do historii polskiej kultury? Czy nie emanował radością tworzenia? Czyż nie roztaczał wokół siebie wyczuwalnej pozytywnej energii?

Urodzony w Kielcach, mieszkał przy ulicy Mahometańskiej. Już sama jej nazwa rozwija wyobraźnię. Wychowywał się w bardzo umuzykalnionej rodzinie, w której gra na instrumentach dawała radość, umacniała więzy i wytwarzała specyficzny klimat. Wzajemna miłość i patriotyczne tradycje były filarami, na których Wiesław budował swój chłopięcy świat. Były jeszcze psy i gwizdanie. A potem wojna, zdobywanie broni, przynależność do Szarych Szeregów. Pobyt w hitlerowskim więzieniu miał wpływ na psychikę kilkunastoletniego chłopca i pozostawił po sobie traumę. A potem już było aktorstwo. I pierwsze role teatralne oraz filmowe. Teatr Dramatyczny w Warszawie, w którym grał blisko trzydzieści lat. Kabaret "Dudek", Kabaret Starszych Panów oraz Teatr Telewizji. I film, "Ogniomistrz Kaleń", "Żona dla Australijczyka", "Czterej pancerni i pies". Oraz przebój "W Polskę idziemy". To tytuły - znaki rozpoznawcze. Za nimi kryją się codzienne próby w teatrze, wieczory na scenie i powroty do domu.

Skierka. Tak nazywała go żona, Elżbieta Szczepańska-Lange. Jak wspomina Agnieszka Gołas, rodzice rozeszli się, gdy miała 14 lat. Wspomnienie pierwszej żony to jednocześnie opowieść o Wiesławie - aktorze, mężu i ojcu. O rodzinie. O wspólnych wakacjach, przeżytych dniach, wieczorach. O rozstaniu. To bardzo osobiste fragmenty.

Aktor dzieli się także wieloma swoimi przemyśleniami, nie wstydzi się opowiadać o przeżywanych emocjach. Mówi też o ekshibicjonistycznym charakterze zawodu aktora i nazywa go "okrutnym". Jest aktorem, który w najmniejszą epizodyczną rolę wkłada całego siebie. Taka zawodowa uczciwość.

Agnieszka Gołas rozmawia także z reżyserami, aktorami, przyjaciółmi ojca. Chce spojrzeć na niego z ich punktu widzenia. I taką samą szansę daje czytelnikowi. Jest to kolejny ciekawy zabieg literacki.

Anna Pol wybrała na okładkę najcieplejszą kompozycję barw, która może oddać wnętrze aktora. Przyjazne i energetyczne kolory zapraszają do wnętrza książki, by tam zamienić się w równie pozytywne słowa. A w spojrzeniu Wiesława Gołasa jest trochę zdziwienia, niedowierzania, dystansu i humoru wobec otaczającego go świata.