Muzyka w muzyce, teatr w teatrze
"Ester" Tomasza Praszczałka zostanie wystawiona dziś i jutro na scenie Opery Wrocławskiej w ramach Festiwalu Musica Polonica Nova.
Tomasz Praszczałek pochodzi z Jeleniej Góry (ur. 2 grudnia 1981 r.), jest zeszłorocznym absolwentem poznańskiej Akademii Muzycznej w klasie kompozycji prof. Grażyny Pstrokońskiej-Nawratil. Jako stypendysta studiował kompozycję pod kierunkiem Yorka Hollera i grę na fortepianie u Klausa Oldemeyera w Kolonii. W 2003 r. otrzymał stypendium dla krytyka muzycznego, przyznawane przez Niemiecką Radę Muzyczną i Die Ernst von Siemens Musikstiftung. Laureat wielu nagród. Dziś mieszka i pracuje w Kolonii.
Podróż z Księgą
O swojej debiutanckiej operze opowiada tak: - Zaczęło się tak, że we wrześniu 2000 r. - tuż przed rozpoczęciem studiów na poznańskiej Akademii Muzycznej - pojechałem na konkurs dla pianistów i kompozytorów do Sankt Petersburga. Tam zagrałem swoje utwory, dostałem nagrodę. Ale zdarzyło się coś jeszcze. Często biorę ze sobą w podróż Biblię. Wtedy też tak było. W pokoju hotelowym przeczytałem Księgę Ester. Kiedy dwa lata później w tymże Petersburgu ogłoszono konkurs na operę kameralną, a jednym z zaproponowanych tematów była właśnie Ester, nie zastanawiałem się długo i stwierdziłem, że to jakiś znak. Zabrałem się do roboty, zostawiłem studia, zaszyłem się u rodziców i pisałem po kilkanaście godzin dziennie przez miesiąc. Tak powstała główna część. Resztę dopisałem już po powrocie do Poznania. Dostałem gotowe libretto autorstwa Nikołaja Gola. Ono przesądziło o tym, że postaci potraktowałem jako jednoznacznie dobre i jednoznacznie złe: papierowe, marionetkowe. Zły jest więc Aman i jego żona Zeresz. Dobry Mordechaj, król Achaszwerosz, no i oczywiście Ester. Kompozycja ma charakter pastiszowy, ironiczny: są w niej elementy z muzyki żydowskiej i rosyjskiej. Księga Ester to opis podstępnego planu Amana, który miał doprowadzić do zagłady narodu żydowskiego. Nie powiódł się on za sprawą modlitw, postów, przenikliwości Mordechaja, a także miłości króla do pięknej Żydówki Ester. Na pamiątkę wydarzeń opisanych w tej księdze Żydzi obchodzą święto Purim.
Nie do szuflady
Reżyser Michał Znaniecki odnosi się w swojej inscenizacji zarówno do wątku zagłady (traktując go współcześnie), jak i do samego święta, które obchodzi się, odgrywając opisane w Księdze Ester wydarzenia. Bohaterowie jego spektaklu jadą wagonem "do śmierci", po drodze wystawiając biblijną opowieść. - Ja napisałem "muzykę w muzyce", a reżyser robi "teatr w teatrze" - mówi Praszczałek.
O spektaklu rozmawialiśmy też z Ewą Michnik, dyrektorem wrocławskiej opery: - Bardzo nam zależy na promowaniu nowej polskiej muzyki. Nasz festiwal Musica Polonica Nova powstał po to, żeby prezentować uznanych już kompozytorów, ale też żeby dać szansę młodym, jeszcze nie znanym. To ważne, żeby ich utwory były grane, wystawiane, żeby żyły. Większość z nich pisze "do szuflady". Partytura Tomasza Praszczałka, nagrodzona już w Sankt Petersburgu, zainteresowała i mnie, i kierownika muzycznego Tomasza Szredera. To jasne, że premiera debiutanta jest dla teatru ryzykiem, ale dzięki niej wszyscy się uczą: i autor, który konfrontując swoje dzieło z rzeczywistością, idzie czasem na kompromis, i publiczność, która oswaja się z nowymi trendami. Myślę, że powstało bardzo ciekawe przedstawienie ocierające się o teatr jarmarczny: taki, w którym bardzo interesujący efekt sceniczny powstaje z niczego, na przykład wymyślne nakrycie głowy z poduszki. Michał Znaniecki wpisał biblijną historię we współczesność, Ryszard Kaja oprawia ją przepięknymi kostiumami i scenografią. "Ester" po premierze zostanie w naszym repertuarze.
Przedpremiera spektaklu dziś o godz. 19, premiera jutro o tej samej porze. Wieczór otworzy "Hagith" - jednoaktowa opera Karola Szymanowskiego z librettem Feliksa Dormanna.
