Artykuły

Na sobotę przypadł pierwszy Dzień Teatru Publicznego. Będzie obchodzony co roku 23 maja. Z tej okazji sto teatrów w 44 miastach całej Polski wzięło udział w akcji Ministerstwa Kultury - bilet za 250 groszy na 250-lecie teatru publicznego. Jak mówiła minister Małgorzata Omilanowska, ludzie teatru pozazdrościli muzealnikom wielkiego corocznego "eventu" - nocy muzeów - pisze Witold Mrozek w Gazecie Wyborczej.

Swoją drogą ciekawe, że kilometrowe kolejki ustawiają się właśnie do muzeów, które otwierają podwoje za darmo regularnie co tydzień - zobowiązuje je do tego ustawa. Wiele osób potrzebuje widocznie atmosfery święta, by odwiedzić instytucję kultury.

Teatr to wciąż droższy sposób spędzania czasu. Tu dni otwartych nie ma, stąd jeszcze większe zainteresowanie. Czytelnicy "Wyborczej" donosili o komitetach kolejkowych i powrocie zawodu "konika". Pod Teatrem Narodowym w Warszawie czy TR Warszawa ogonki ustawiały się od czwartej nad ranem. Szkoda, że nie umożliwiono kupna biletów przez internet. By zapobiec "spekulacji", mogłyby być imienne. To rozwiązałoby część problemów.

Jubileusz 250-lecia teatru publicznego poświęcony jest w zasadzie dwóm sprawom. Po pierwsze, znaczeniu publicznego finansowania dla rozwoju teatru. Tego systemu, przy wszystkich jego niedoskonałościach, i tak zazdroszczą nam twórcy w krajach takich, jak Wielka Brytania, USA czy Izrael - gdzie kultura skazana jest łaskę sponsorów.

Po drugie, tradycji i wagi, którą w polskiej kulturze i życiu społecznym przywiązuje się do teatru. W ostatnich latach bywał on miejscem ważnych sporów, wyprzedzając w poruszaniu drażliwych społecznie tematów choćby film. A polityczne awantury o to, co dzieje się na scenach, ekscytują nawet tych notabli i dziennikarzy, których na widowni z reguły się raczej nie uświadczy.

Najbardziej spektakularnym rezultatem obchodów jest jednak wielki powrót klasyki, wspartej specjalnym ministerialnym programem "Klasyka żywa". Przede wszystkim - klasyki romantycznej, choć zakres tego, co "klasyczne", decydenci zadekretowali znacznie szerzej. Prowadzony przez Instytut Teatralny program Ministerstwa Kultury to przeszło 1,5 mln zł na wsparcie realizacji dramatów i adaptacji literatury powstałej do 1969 r. To właśnie rok śmierci Witolda Gombrowicza został uznany za datę graniczną. Cóż, jakąś trzeba było przyjąć.

Efekt? Z Mrożka łapie się "Tango", ale już nie "Emigranci". Z Różewicza - "Stara kobieta wysiaduje", ale już nie rozgrywające się wśród leśnych partyzantów "Do piachu". Które skądinąd w dobie narastającej politycznej aktywności młodzieńców w koszulkach Narodowych Sił Zbrojnych bardzo chciałbym znów zobaczyć na scenie.

Mniejsza o ten podział - zdaje się, że nasi reżyserzy i dyrektorzy teatrów i tak znacznie lepiej niż w XX w. czują się w realiach (neo)romantycznych. Mamy wysyp "Dziadów" - w tym monumentalny wrocławski spektakl Michała Zadary, "Wesel", a na scenę szeroką ławą powróciły też dramaty Słowackiego. Nie tylko najpopularniejsza "Balladyna". Od wieszczów artyści oczekują mówienia o współczesności. Jak wieść niesie, w kieleckim "Kordianie" śpiewającym powstańcze pieśni patriotom rozdawana jest - by ich ogłupić - "Gazeta Wyborcza", w Poznaniu zaś "Sen srebrny Salomei" mówi o stosunkach polsko-ukraińskich. W Bydgoszczy Paweł Wodziński wystawił intrygującego "Samuela Zborowskiego", w Tarnowie przypomniano "Króla Ducha".

Do tego wszystkiego vlepki, murale i cały nowoczesny piarowy sztafaż. Najciszej o być może najciekawszym elemencie obchodów - dodatkowym priorytecie ministerstwa "250 lat teatru publicznego". Pod tą niezbyt pociągającą nazwą kryje się program wsparcia zorientowany na edukację, działalność dokumentacyjną i wydawniczą związaną z publiczną misją teatru, oraz na rozwój kultury w najmniejszych ośrodkach. Długofalowo może być on znacznie skuteczniejszym narzędziem niż nowe święto. Miejmy nadzieję, że ten akurat program nie był jednorazowym "eventem".