Artykuły

Na całym świecie nie ma lepszego miejsca na obchody 100-lecia urodzin Tadeusz Kantora niż Wielopole Skrzyńskie, gdzie ten wybitny twórca teatralny przyszedł na świat. W sobotę odbędą się tam uroczystości i spektakl. Zostanie też odsłonięty nietypowy pomnik Kantora, z siostrą Zofią.

6 kwietnia minęła 100. rocznica urodzin Tadeusza Kantora, jednego z najważniejszych polskich twórców teatralnych. Rok 2015 UNESCO ogłosiło Rokiem Tadeusza Kantora. Artysta totalny, ponadczasowy przyszedł na świat w 1915 r. w polsko-żydowskim Wielopolu Skrzyńskim niedaleko Rzeszowa.

"Po jednej stronie kościół, plebania i cmentarz, po drugiej - synagoga, ciasne uliczki żydowskie i również cmentarz, nieco inny. Obie strony żyły w zgodnej symbiozie. Ceremonie katolickie były spektakularne - procesje, chorągwie, kolorowe stroje ludowe, chłopi Po drugiej stronie rynku - tajemnicze obrzędy, fantastyczne pieśni i modły, czarne chałaty, lisie czapki, świeczniki, rabini, wrzask dzieci. Miasteczko, poza swoim codziennym życiem, było skierowane ku wieczności" - tak Kantor wspominał Wielopole po latach. Powrócił tu w spektaklu "Wielopole, Wielopole", nadając temu galicyjskiemu miasteczku w świadomości widzów na całym świecie rangę mitu. Stało się alegorią Europy.

Uroczystości rozpoczną się o godz. 12. Ich centralnym punktem będzie otwarcie ścieżki edukacyjnej poświęconej Tadeuszowi Kantorowi (na trzech tablicach na rynku, przed Muzeum T. Kantora oraz przed Szkołą Podstawową jego imienia umieszczono informacje na temat związków twórcy Teatru Cricot 2 z Wielopolem oraz jego życia i twórczości) oraz odsłonięcie pomnika przedstawiającego wizerunek artysty z lat dzieciństwa spędzonego w Wielopolu.

Potem zostanie odsłonięta wystawa eksponatów wypożyczonych z Ośrodka Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora "Cricoteka" pt. "Dziś są moje urodziny. I tak minęło 100 lat" oraz odbędzie się spektakl pt. "Kynolog w rozterce" Sławomira Mrożka w reżyserii Janusza Pokrywki w wykonaniu grupy teatralnej Scena Propozycji Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Autorem pomnika, który stoi na rynku w Wielopolu Skrzyńskim, jest Kazimierz Malski, artysta mieszkający w Krakowie, pochodzący z Ropczyc.

- Postać małego Tadeusza Kantora z siostrą Zosią na pomniku jest wzorowana na starej fotografii ze zbiorów artysty, którą można oglądać na ekspozycji w Kantorówce. Zdjęcie pochodzi z czasów jego dzieciństwa w Wielopolu Skrzyńskim - mówi Marcin Świerad, dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury i Wypoczynku w Wielopolu Skrzyńskim. - Córka siostry, uwiecznionej razem z Tadeuszem Kantorem na pomniku, weźmie udział w uroczystościach z okazji 100. urodzin Kantora - dodaje.

Kantor urodził się na starej plebanii w Wielopolu, gdzie w okresie zawieruchy I wojny światowej jego matkę Helenę przygarnęła babka Kantora, przyrodnia siostra ks. Józefa Radoniewicza, miejscowego proboszcza.

Tutaj Kantor spędził pierwsze sześć lat życia, mieszkając w małym pokoiku wraz z o dwa lata starszą siostrą Zofią, mamą i babcią. Po śmierci wuja, ks. Radoniewicza, rodzina Kantora musiała opuścić plebanię, kolejne trzy lata spędzili u krewnych w Wielopolu. Kantor z rodziną opuścił miasteczko w 1924 r. Wyjechali do Tarnowa, potem do Krakowa. Odwiedzał jednak Wielopole w czasach studenckich i wtedy zaprzyjaźnił się z miejscowym wikarym ks. Julianem Śmietaną. Kiedy reżyser teatru Cricot 2 cieszył się już międzynarodową sławą, ta znajomość zaowocowała zaproszeniem wybitnego Wielopolanina do rodzinnej miejscowości wraz z całym teatrem Cricot 2. Mistrz zaproszenie przyjął i 15 grudnia 1983 r. odbyła się w miejscowym kościele prezentacja spektaklu "Wielopole, Wielopole".

Pomysł uczczenia sławnego Wielopolanina poprzez utworzenie muzeum w nieużytkowanej już przez parafię plebanii narodził się 14 grudnia 1990 r., w dniu pogrzebu artysty na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Pomysłodawcami byli uczestniczący w nim ówczesny wójt gminy Władysław Tabasz, jego zastępca Adam Czaja i przewodniczący rady gminy Zbigniew Pasela. Wprowadzono go w życie dopiero sześć lat później. 26 maja 1996 r. otwarto tu Izbę Pamięci Tadeusza Kantora. Wkrótce jednak, ze względu na zły stan budynku, który liczył wtedy 106 lat, trzeba było izbę zamknąć. W czerwcu 1999 r. powstało Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Wielopolskiej im. Tadeusza Marii Kantora, którego celem było pozyskanie środków na gruntowny remont starej plebanii. Udało się go zakończyć w 2006 r., otwarto tu Ośrodek Dokumentacji Historii Regionu - Muzeum Tadeusza Kantora "Kantorówka". Można tu oglądać m.in. pamiątki z dzieciństwa Kantora oraz pamiątki po jego bliskich, a także zdjęcia, rekwizyty z jego spektakli, korespondencję, notatki, rękopisy Kantora, książki, które grały w spektaklu "Umarła klasa".