Artykuły

OŻENEK",mimo że nie jest uważany za najwyższe osiągnięcie pió­ra Mikołaja Gogola(1809-1852),często trafia na nasze sceny. I trafia słusznie. Nie do­rósł na pewno do najlepszych utworów Gogola,a więc do "Rewizora" i "Martwych dusz", posiadł jednak wystarczająco dużo walorów artystycznych,by nas dobrze bawić. Pisał go Gogol bez mała 10 lat,pracu­je nie tylko nad ulepszaniem formy,ale zmieniając także podstawowe realia sztuki. Akcję "Ożenku" przeniósł z prowincji do Petersburga,a środo­wisko ziemiańskie zmienił na zurzędniczoną drobną szlachtę,z wysoka patrzącą na stan kupiecki,przez co zaostrzył społeczną wymowę komedii.

Toteż śmiejąc się głośno ze swatów zatwardziałego kawa­lera z panną palącą się do zamążpójścia,poznajemy równo­cześnie tło obyczajowe ówczes­nej Rosji i typy ludzkie,cha­rakterystyczne dla tego okre­su. Jeszcze śmiech ten nie jest tak ostry i bezlitosny jak w "Rewizorze",jeszcze kompromitacja bohaterów nie jest tak brutalna,ale atmosfera petersburskiego "światka" uchwycona jest znakomicie. Oto wylegujący się na ka­napie,pykający fajkę radca dworu Podkolesin spędza życie na rozmyślaniu,czy nie war­to by się ożenić a przyjacie­le jego nadaremnie tracą czas,by doprowadzić to do skutku. Oto galeria emerytowanych urzędników "z wyższymi aspira­cjami", ubiegających się o po­sag panny. Oto i wybranka,córka kupiecka,gotowa wyjść za maż za każdego chętnego,byleby tylko był "wielmożny". "Ożenek" ma w Polsce boga­tą i piękną tradycję sceniczną. Pamiętam np.świetne przed­stawienie krakowskie z r.1949 z Ćwiklińską,Chaniecką i Kurnakowiczem w rolach głów­nych. Obecnie wystawił w Warszawie komedię Gogola Teatr Dramatyczny,zapewnia­jąc jej doborową obsadę(Łuczycka, Dzwonkowski,Chmurkowski,Świderski,Jaworski),ciekawą oprawę plastyczną(Ewa Starowieyska)i muzykę Tadeusza Bairda. Reżyseruje Jan Świderski. Spektaklowi przydałoby się jednak żywsze tempo,by zabawa wartko się toczyła.