Artykuły

"Burza" w reż. Krzysztofa Garbaczewskiego w Teatrze Polskim we Wrocławiu. Pisze Barbara Lekarczyk-Cisek w portalu kulturaonline.pl.

Swoimi przedstawieniami Krzysztof Garbaczewski przyzwyczaił poniekąd widzów do tego, że tekst, po który sięga, staje się właściwie pretekstem, aby opowiedzieć o człowieku i o świecie. Jak w "Opętanych" Witolda Gombrowicza (Teatr Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu) czy "Biesach" według F. Dostojewskiego (Teatr Polski we Wrocławiu), interesuje go przede wszystkim kondycja człowieka we współczesnym świecie. Garbaczewski opowiada o niej w charakterystyczny dla siebie sposób, tworząc rodzaj teatralnych instalacji, często będąc autorem i scenografii do swoich przedstawień. Synkretyczna stylistyka jego spektakli oraz stosowanie projekcji wideo mają na celu ukazanie pewnego typu odbiorcy, który został ukształtowany przez kino, telewizję i internet.

Rzecz o teatrze i o wolności

Tym razem Garbaczewski, pracując na deskach Teatru Polskiego we Wrocławiu, sięgnął po tekst "Burzy" Szekspira. Przedmiotem refleksji uczynił nie tylko zagadnienie wolności człowieka, ale także sam teatr. Interesuje go świat teatru, jego niewidoczne dla widzów kuluary, gdzie dyskutuje się na temat sztuki, literatury, podróży. Rozmowy ciągnące się w nieskończoność. Czasami "o niczym", niekiedy o sprawach istotnych.Tak czy owak to miejsce, do którego widz nie ma dostępu, a więc tajemnicze i budzące ciekawość. Jeśli ktoś sobie wyobrażał dyskusje na temat Szekspira i tego, jak powinien być zagrany, ten srodze się zawiedzie. To nie są czasy Swinarskiego. Życie stało się miałkie, taki też jest teatr. Aktorzy mają świadomość uczestniczenia w sztucznym świecie teatru. Jak więc dziś zagrać Szekspira?

Osobnym zagadnieniem jest treść samej sztuki. W tym wypadku reżyser położył nacisk na zagadnienie wolności. Prospero za pomocą czarów rządzi wyspą, ale zarazem jest nią ograniczony i zniewolony. Ogranicza go również myśl o wyrządzonej mu przed laty krzywdzie - ciągle tym żyje. Pragnie też pomsty. W przedstawieniu Garbaczewskiego Prospero jest kobietą (Ewa Skibińska), a to rodzi inne relacje z córką. Z Mirandą (Małgorzata Gorol) łączy ją bardzo silna więź. Matka drży o córkę, więc chroni ją i nie chce, aby dorosła. W rezultacie jest ona dzikim zwierzątkiem. Dopiero miłość pozwoli się jej od matki uwolnić. Ale jest to z pewnością długi proces.

Kształt sceniczny przedstawienia

Podobnie też, jak w poprzednich inscenizacjach tego reżysera, istotną, jeśli nie kluczową rolę odgrywa scenografia. Garbaczewski i tym razem współpracuje z Aleksandrą Wasilkowską. Warto przypomnieć, że jest ona architektką, której projekty mają charakter interdyscyplinarny i stanowią rezultat poszukiwania związków między problematyką szeroko pojętej architektury a kwestiami poruszanymi m.in. przez socjologię i psychologię społeczną. W "Życiu seksualnym dzikich" stworzyła przestrzeń sceniczną, której centralnym punktem był basen z wodą, rząd wiszących przy podłodze świetlówek oraz instalacja "Czarna wyspa". Część akcji była transmitowana za pomocą kamer umiejscowionych na korytarzu.

W "Burzy" przestrzeń sceniczna jest równie oryginalna i wieloznaczna. Podzielona została na dwie części: górną stanowi szeroki ekran, na którym wyświetlane są sceny dziejące się "w teatrze", za jego kulisami, natomiast dolną stanowi wyspa, gdzie rozgrywa się akcja. Słabo oświetlona, sprawia wrażenie nieco odrealnionej, jakby ze snu. Scenę wypełniają obracające się lustra, które odbijając światło, rażą oczy widzów, prowokując ich i drażniąc. Burza zdaje się dotyczyć ich także...

Błyskom towarzyszą skrzeczenia egzotycznych ptaków. Kostiumy Sławka Blaszewskiego pozostają w tonacji czerni i szarości, poza wyjątkiem Króla Neapolu, również granego przez kobietę (Halina Rasiakówna). Dopiero w finalnej scenie następuje zmiana strojów na jasne, symbolizujące radość.

Najnowszy spektakl Garbaczewskiego jest bez wątpienia nowatorską i pełną ukrytych znaczeń interpretacją dramatu Szekspira, której przeoczyć nie sposób.