Artykuły

Przez dwa dni ludzie kultury, sztuki i nauki dyskutowali w Trójmieście o konieczności edukacji kulturalnej i palącej potrzebie współpracy w tym zakresie. Wnioski? Edukacja kulturalna to mus! A pierwsze Metropolitalne Forum Kultury ma szansę wejść na stałe do kalendarza spotkań - pisze Jowita Kiwnik w Gazecie Wyborczej - Trójmiasto.

Pierwsze w historii Trójmiasta Forum zorganizowały wspólnie dwa miasta: Sopot i Gdańsk. WI Metropolitalnym Forum Kultury wzięło udział 350 osób z całego województwa pomorskiego (niektórzy uczestnicy przyjechali także spoza granic Pomorza). Wśród nich: animatorzy kultury, nauczyciele, samorządowcy, pedagodzy, nieformalni i formalni przedstawiciele instytucji kultury. Jednym słowem: specjaliści od kultury, którzy przez dwa dni podczas dyskusji panelowych, kameralnych rozmowach przy stolikach oraz prezentacji wymieniali się swoimi poglądami na temat potrzeby edukacji kulturalnej, dzielili doświadczeniami i dobrymi praktykami.

Zanim wyludnią się galerie, teatry i sale koncertowe

- Uznaliśmy, że temat edukacji kulturalnej wymaga dogłębnego zbadania - mówi Joanna Cichocka-Gula, wiceprezydent Sopotu. - Codzienna praktyka dowodzi, iż bez systematycznego kształcenia młodych ludzi w zakresie rozpoznawania i rozumienia współczesnej kultury, za kilka lat galerie, teatry i sale koncertowe mogą się całkowicie wyludnić. Postulat zdiagnozowania stanu obecnego edukacji kulturalnej we wszystkich jej przejawach oraz potrzeba znalezienia zarówno rozwiązań systemowych jak i upowszechniania tzw. dobrych praktyk były głównymi zadaniami dla Forum.

- Rzeczywiście, edukacja kulturalna stała się - w powszechnym odczuciu - kluczem do sukcesu naszych wysiłków jako organizatorów życia kulturalnego - podkreślił Mieczysław Struk, marszałek województwa pomorskiego.

Jak podkreślają organizatorzy, istotne było to, że w jednym miejscu i czasie udało się zgromadzić i zachęcić do dyskusji przedstawicieli różnych środowisk, działających w zakresie kultury.

- Kluczowe było dla nas spotkanie różnych środowisk, które działają w obszarze edukacji kulturalnej - nauczycieli, animatorów, osób z instytucji kultury (poza i samorządowych), osób kształtujących polityki społeczne, kulturalne i edukacyjne - mówi Aleksandra Szymańska, dyrektor Instytutu Kultury Miejskiej, który przygotował program imprezy. - Zależało nam na tym, żeby namówić uczestników do dyskusji - o współpracy, o partnerskich relacjach, o barierach, ale i konkretnie: o narzędziach, sposobach na komunikację, wzajemnych potrzebach.

Ważna jest współpraca

Na Forum po raz pierwszy został zaprezentowany też raport o edukacji kulturalnej i artystycznej na terenie Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego.

- Jedna z definicji metropolii mówi, że jest to miejsce które skupia i przyciąga twórczych, pomysłowych, innowacyjnych i aktywnych społecznie mieszkańców - tłumaczył Michał Glaser, dyrektor biura Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego. - Metropolitalne Forum Kultury to spotkanie, które ma zidentyfikować takie osoby w miastach i powiatach naszej metropolii oraz pomóc im znaleźć sojuszników w swojej działalności. To także okazja do lepszego zrozumienia się osób i instytucji zajmujących się na co dzień edukacją oraz kulturą. Oraz przyjrzenie się dobrym praktykom z różnych stron GOM oraz innych polskich metropolii. Jestem przekonany, że wrażliwość kulturalna, uczestniczenie w wydarzeniach kulturalnych to

klucz do zaangażowania w sprawy społeczne. Zależy nam też, by nasi najmłodsi mieszkańcy korzystali z najlepszych programów edukacji kulturalnej, by szkoły i animatorzy kultury przekazywali sobie informacje, na jaki spektakl zabrać klasę, jakie warsztaty plastyczne zaproponować uczniom, który program filmowy w domu kultury jest najciekawszy. Metropolia ma w tym zasadniczą korzyść: takie osoby będą chętniej współpracować z innymi ludźmi, tworzyć nowe organizacje, realizować wspólne projekty i rozwijać swoje otoczenie.

I dodawał: - Chcielibyśmy też, żeby działające w naszej metropolii domy kultury wymieniały się własnymi projektami: koncertami, wystawami itp. To też bardzo ważny aspekt metropolii: nie konkurować z sąsiadem. Lepiej dawać mu to, co mamy najlepszego i brać od niego to, co zainteresuje i pomoże mieszkańcom mojego samorządu.

Podobnymi spostrzeżeniami dzieliła się Monika Jastrzębska-Opitz, dyrektor Żuławskiego Ośrodka Kultury, która podkreślała że poza granicami Trójmiasta edukacja kulturalna polega głównie na współpracy między zaprzyjaźnionymi szefami instytucji kulturalnych z innych samorządów, którzy wymieniają się między sobą koncertami, wystawami, warsztatami, a także pomagają sobie w formalnościach.

Istotne, co podkreślali zgromadzeni, jest także to aby edukacja kulturalna obecna była na co dzień w szkołach.

Cichocka-Gula: - Gdzieś w procesie edukacji kulturalnej nastąpił rozdźwięk pomiędzy potrzebami a możliwościami ich realizacji - mówi wiceprezydent. Osobiście uważam, że zagubiła się opiniotwórcza, kreatywna rola szkoły, a sformalizowany system kształcenia odsunął zarówno nauczycieli jak i młodzież od możliwości bardziej zindywidualizowanego podejścia do kultury.

Wielkie wyzwanie dla artystów i ludzi kultury

Aspekt współpracy, jako istotnego elementu w procesie kształtowania się edukacji kulturalnej, podkreślał także marszałek Struk. I podawał przykłady skutecznej współpracy realizowanej na terenie metropolii gdańskiej.

- Ostatnie lata były wyjątkowym czasem inwestowania w kulturę i wielkich w tym względzie osiągnięć - mówił Marszałek. - Przypomnę tylko przedsięwzięcia z terenu metropolii gdańskiej (choć nie brak ich w całym województwie pomorskim): Filharmonia na Ołowiance, Europejskie Centrum Solidarności, Gdański Teatr Szekspirowski, Teatr Kameralny i Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie, przebudowa Teatru Muzycznego w Gdyni i Opery Leśnej w Sopocie, Centrum Edukacyjne Błękitny Baranek w Gdańsku i Grodzisko w Sopocie, Centrum Hewelianum, Łaźnia Nowa w Nowym Porcie, biblioteka Manhattan, Ośrodek Kultury Morskiej, Filharmonia Kaszubska w Wejherowie i Faktoria w Pruszczu Gdańskim. Trwa ogromna inwestycja rządowa w postaci Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, powstaje - staraniem miasta - Muzeum Emigracji w Gdyni. Ten wysiłek inwestycyjny to nie wszystko, to właściwie początek. W ślad za nim poszedł wysiłek finansowy i organizacyjny, dzięki czemu powstały nowe bądź zostały zmodernizowane istniejące instytucje kultury. Pełne widownie na większości imprez kulturalnych są najlepszym dowodem, iż pieniądze wydane na kulturę to jedna z najlepszych i najbardziej celowych inwestycji ostatnich lat.

Ale - jak podkreślał marszałek - mimo spektakularnych sukcesów zarówno urzędnicy jak i ludzie kultury, nie powinni osiąść na laurach.

Struk: - Zasłużonej satysfakcji z dotychczasowych dokonań towarzyszy pewien niepokój, wynikający ze świadomości, iż w Polsce, podobnie jak w całej Unii Europejskiej od lat kurczy się widownia imprez kulturalnych i zmniejsza poziom czytelnictwa. Jeszcze kilka lat temu martwiliśmy się wykluczeniem cyfrowym części naszej pomorskiej społeczności. Dziś coraz częściej musimy mówić o wykluczeniu kulturowym, które jest następstwem gwałtownej cyfryzacji i wielu narastających przez lata zaniechań edukacyjnych. Zjawiskom tym towarzyszy wyraźny spadek kompetencji kulturowych.

Remedium na ten stan rzeczy ma być właśnie szeroko rozumiana edukacja kulturalna, adresowana zarówno do dzieci i młodzieży, do dorosłych, osób starszych, jak i do wszystkich grup społecznych zagrożonych wykluczeniem. Nastawiona na podnoszenie kompetencji kulturowych odbiorców, ale również - stwarzająca szansę własnej artystycznej ekspresji.

Zapoczątkowaliśmy dialog

Jak podsumowuje spotkanie Aleksandra Szymańska z IKM: - Chcieliśmy, aby efektem spotkania było wypracowanie rozwiązań, które będą mogły zostać zrealizowane na poziomie miejskich i regionalnych polityk. Dla wielu osób Forum było źródłem wiedzy o programach i inicjatywach realizowanych w innych miejscach. Jeśli zainspirowały one indywidualnych uczestników do działania - będzie to druga z miar czy cele Forum zostały osiągnięte.

- Mam świadomość, iż w ciągu tych dwóch dni nie zdołaliśmy zmienić obecnego systemu edukacji kulturalnej, ale wierzę, że I Metropolitalne Forum Kultury zapoczątkowało otwarty i rzetelny dialog - dodaje marszałek Struk. - Jestem przekonany, że ta dyskusja zaowocuje w przyszłości wymiernymi efektami.

MFKjest współorganizowane przez Instytut Kultury Miejskiej w Gdańsku, miasto Gdańsk, miasto Sopot, Urząd Marszałkowski i Gdański Obszar Metropolitalny. Ze względu nawagę edukacji dla rozwoju naszego obszaru, Forum ma wejść na stałe do kalendarza spotkań metropolitalnych.