o Romulusie (fragm.)
...Durrenmatt nie potępia społeczeństwa,przeciwnie,utwierdza je we wszystkich jego codziennych zbrodniach. Traktuje społeczeństwo z wielką powagą. Kpi z literatury. Kpina z konwencji literackich rykoszetem uderza w konwencje społeczne. Rykoszetem - więc tym boleśniej. Ironia "Romulusa" polega na skrzyżowaniu schematu klasycznej tragedii ze schematem mieszczańskiej komedii. Rea ofiarująca się za Rzym - to schemat klasycznej tragedii,podbudowany jeszcze dramatycznymi studiami Rei. Ale ofiara ta polega na oddaniu ręki fabrykantowi spodni - i to już jest mieszczańska komedia. W klasycznej tragedii ojciec na ogół każe ginąć za ojczyznę,kochanek nie pozwala. Tu jest na odwrót. W mieszczańskiej komedii ojciec każe wyjść za fabrykanta,żeby ratować fortunę,kochanek zaś rozpacza. Tu jest także na odwrót. W klasycznej tragedii bohaterstwem jest zginąć za ojczyznę,a w mieszczańskiej komedii bohaterstwem jest uniknięcie małżeństwa z bogatym fabrykantem. Tutaj te dwa schematy nakładają się i bohaterstwem jest właśnie małżeństwo z grubasem. Grubas jest czymś w rodzaju Klary Zahanasian. Ofiarowuje Rzymowi pokój i dobrobyt: nowe buty,nowe spodnie etc. Ofiara Rei nie ratuje wcale dawnej świetności Rzymu,tylko dobrobyt jego mieszkańców. Rea jest więc Antygoną filistra i dlatego bardziej heroiczny jest Romulus,filister absolutny,który jednakże znakomicie na swoim filisterstwie heroicznym zarobił. Wszyscy wypełnili swój obowiązek do końca. Julia była dumna,Rea była ofiarna,Zenon był pełen nadziei,Romulus był konsekwentny. Ale wszyscy zostali wydrwieni,ponieważ losy ich zostały wpisane w koło konwencji literackich,które okazały się piekielnie śmieszne,kiedy tylko zmąciło się ich historyczną czystość...
