Żadna władza nie jest dana na zawsze
"Król Edyp" w reż. Jakuba Krofty w Teatrze Dramatycznym w Warszawie. Pisze Jan Bończa-Szabłowski w Rzeczpospolitej.
Mocny akcent na koniec sezonu w Dramatycznym. Znakomity przekład Sofoklesa Antoniego Libery.
Antyk wraca do naszego teatru jak bumerang. O tym, jak jest inspirujący, najlepiej świadczy choćby "Hekabe" Eurypidesa w Warszawie, "Filoktet" Sofoklesa we Wrocławiu czy "Antyhona" wg Sofoklesa w Białymstoku. Jeszcze nie przebrzmiały echa rapsodycznej wersji "Króla Edypa" wyreżyserowanej przed laty w Ateneum przez Gustawa Holoubka, a teraz w Dramatycznym pojawia się ten dramat w zupełnie innym wydaniu. Ta premiera jest wydarzeniem z kilku powodów.
Wystawiając tragedię niezawinionej zbrodni, Jakubowi Kofcie udało się stworzyć poruszającą opowieść o mechanizmach władzy i nieuchronności losu. Opowieść współczesną, a mimo to ponadczasową, odnoszącą się do ludzkich doświadczeń, sprowadzić do wymiaru egzystencjalnej prawdy o człowieku.
Nie znaczy to wcale, że reżyser, inscenizując dramat antyczny, zrezygnował z jego monumentalizmu, scen zbiorowych czy ograniczył udział chóru. On to wszystko wmontował w naszą rzeczywistość.
Scenografia Marka Zakosteleckiego została interesująco wpisana w architekturę Teatru Dramatycznego. Trybuna, na której przemawia Edyp, jest kopią jednego z teatralnych balkonów. Chór zaś jest grupą manifestantów pojawiających się i skandujących na politycznych wiecach.
Sławomir Grzymkowski doskonale łączy w postaci Edypa dwie racje swego bohatera. Władcy kierującego się logiką i rozsądkiem, a jednocześnie -jak pisał Jan Kott -wydanego na łup konieczności i przypadku. W scenie okaleczenia, kiedy stoi cały ociekający krwią, staje się tragicznym katem samego siebie. Jest człowiekiem, a nie postacią z antycznego teatru.
Jest w tym "Królu Edypie" przestroga nie tylko przed nieuchronnością losu, ale też przed tym, że władza nigdy nie dana jest raz na zawsze. Mocno dźwięczy w tej opowieści pewna "złuda sukcesu", jaką nieopatrznie mogą odczuwać władcy.
Kreon Adama Ferencego także nie pozostawia złudzeń, że w polityce jest miejsce na sentymenty. Świetna inscenizacja poparta jest znakomitym aktorstwem nawet w tak niewielkich rolach, jak: pasterz Władysława Kowalskiego, Tejrezjasz Olgierda Łukaszewicza czy posłaniec Janusza Nowickiego. W pamięci pozostaje też Magdalena Smalara w przejmującej kwestii Służebnej.
Kiedy mówimy o sukcesie spektaklu, nie sposób pominąć tłumaczenia sztuki zamówionego przez dyrektora Tadeusza Słobodzianka u Antoniego Libery. Znakomity pisarz i nieoceniony znawca Becketta dał tragedii antycznej wymiar ponadczasowego dramatu, który mógłby być udziałem każdego z nas.
