Artykuły

W przyszłym tygodniu ukaże się "Pastorałka" Leona Schillera. Jest to reprint wydanej w roku 1931 roku i przez kilkadziesiąt lat niewznawianej sztuki Leona Schillera, złożonej z najpiękniejszych polskich kolęd i pastorałek.

Tekst ten nawiązuje do średniowiecznej tradycji misteryjnej, a także do zapominanych już form ludowego teatru jasełkowo-szopkowego. Jest często określany mianem "cudu polskiego teatru".

"Schillerowska Pastorałka - pisze w posłowiu Jerzy Timoszewicz - jak dawniej wędruje po scenach dramatycznych i lalkowych. Pełni swoją funkcję okolicznościowego przedstawienia bożonarodzeniowego (...). Zdarza się, że gubi wśród różnych konstrukcji i dekonstrukcji reżysersko-scenograficznych swój wdzięk i liryzm oraz - co niebagatelne - wyraz religijny. (...) Trwa jednak przecież na polskich scenach i zapewne nieprędko je porzuci. Nie darmo Czesław Miłosz nazwał Pastorałkę dziełem "równie sięgającym w rdzeń polszczyzny jak Pan Tadeusz".

Książka została wzbogacona o spis, obejmujący realizacje Pastorałki Leona Schillera w polskich teatrach zawodowych - dramatycznych, lalkowych, muzycznych, w teatrze radiowym i telewizyjnym - w latach 1922-2003.

Pastorałka ukaże się nakładem Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego, a wydawcą jest gdańskie wydawnictwo słowo obraz/terytoria.

***

Leon Schiller, właściwie Leon Schiller de Schildenfeld (ur. 14 marca 1887 roku, zm. 25 marca 1954 roku), reżyser, krytyk i teoretyk teatralny, autor scenariuszy teatralnych i radiowych, kompozytor i pieśniarz. Pochodził z nobilitowanej przez cesarzową Marię Teresę katolickiej rodziny austriackiej, osiadłej w XIX wieku w Polsce.

Zasłynął interpretacjami dramatów Mickiewicza - legendarne "Dziady" w Teatrze Polskim w Warszawie 1934 roku; wystawiane później we Lwowie (1932), Wilnie (1933) i Sofii (1937). Studiował filozofię i polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz na Sorbonie w Paryżu. Współpracował z teatrami w Warszawie (Teatr Polski, Reduta, Teatr im. W. Bogusławskiego, Teatr Ateneum), Łodzi i Lwowie.

Debiutował jako piosenkarz w kabarecie Zielony Balonik w 1906 roku, a jako reżyser w 1917 roku w Teatrze Polskim w Warszawie. W latach 1930 - 1932 był kierownikiem artystycznym i reżyserem dramatu w Teatrze Wielkim, Rozmaitości i Małym we Lwowie. We Lwowie rozwinął swoją koncepcję teatru monumentalnego, która zaowocowała m.in. realizacjami utworów wielkich romantyków ("Kordian" - 1930, "Dziady" - 1932, "Sen srebrny Salomei" - 1932). Związki Schillera ze Lwowem trwały sporadycznie do 1939 - reżyserował kilka spektakli w czasie dyrektorowania Wilama Horzycy. Od 1933 roku kierownik wydziału reżyserskiego Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej (PIST). Więziony na Pawiaku i w Auschwitz-Birkenau w związku z represjami po zastrzeleniu w marcu 1941 roku Igo Syma. Wykupiony z Auschwitz w maju tego roku przez siostrę, Annę Jackowską, za 12 tysięcy złotych za sprzedane klejnoty. Po II wojnie światowej, w latach 1946-1949, rektor Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Łodzi (PWST). Redaktor naczelny pisma "Teatr" (1947-1949), twórca pisma "Pamiętnik Teatralny" (1952).