Opis obyczajów...
O to spektakl niezwykły. Zdumiewa tym, że wykorzystuje jako swe literackie tworzywo materiał zupełnie ateatralny - "Opis obyczajów za panowania Augusta". To szacowne dzieło pióra Jędrzeja Kitowicza (1728-1804) jest historyczną rozprawą napisaną barwnym językiem i sowicie okraszone anegdotą. Rzeczycki proboszcz zgromadził spostrzeżenia dotyczące współczesnych sobie zwyczajów, stroju, jedzenia, obrazu dnia powszedniego i sposobu świętowania czy wreszcie służby publicznej. Zdawać by się mogło, że taki pozbawiony dialogów i dramaturgii tekst nie da się przysposobić na scenę. A jednak Mikołaj Grabowskj stworzył przedstawienie o żywej akcji, barwne i różnorodne, a przede wszystkim pełne humoru. Nie uciekał się przy tym do pomocy scenografii, która byłaby wierna historycznym przekazom. Pyszne wizerunki saskich biboszy, dewotów, żarłoków czy warchołów, słowem całą społeczną panoramę świata sarmatyzmu tworzą tu: aktorska inwencja i temperament (które jednym dosadnym gestem czy przezabawną miniscenką potrafią uruchomić wyobraźnię widza) oraz słowo zachowujące starodawny urok, a jednocześnie znaczące współcześnie. Bo "Opis obyczajów..." Grabowskiego to nie tylko staroświecki bibelot do zabawy, to także przestroga - Kitowicz nas napominał: "Niechże potomność, dla której to piszę, przegląda się w dawniejszych i nowszych obyczajach, z dobrych niechaj wzór bierze, złych niechaj się wystrzega".
