Artykuły

- Chciałbym, aby wrocławscy tramwajarze chodzili do teatru - mówi Jarosław Fret, kurator do spraw teatru i przewodniczący rady kuratorów ESK 2016.

1. Wrocław jest dla mnie miastem...

...które wybrałem. Urodziłem się w małej miejscowości Turek w Wielkopolsce. Moje nazwisko pochodzi od nazwisk tkaczy z Saksonii, którzy w XVIII-XIX wieku przechodzili przez tamte tereny, próbując się osiedlić. Mój dziadek i ojciec nie byli już jednak tkaczami, lecz piekarzami. Chcąc wyrwać się z małego miasta, w połowie lat 80. przyjechałem do Wrocławia i przez jakiś czas uczyłem się w liceum wojskowym, z którego też uciekłem. Później wróciłem do Wrocławia na studia - było to zaraz po pierwszych częściowo wolnych wyborach w 1989 roku. Moje pierwsze wspomnienia to strajki NZS-u w budynkach filologii polskiej na placu Nankiera. Wtedy Wrocław kojarzył mi się także z bratem mojego dziadka, który był zesłany na roboty do Breslau, a później już tu pozostał. W jego opowieściach Wrocław jawił się jako miasto wyjątkowe. Po dziadku, jak go nazywałem, odziedziczyłem kawalerkę przy ulicy Inowrocławskiej, co (wtedy już dla młodego ojca) ugruntowało moją chęć, żeby tu zostać. Uciekłem jednak z centrum i teraz mieszkam pod Wrocławiem.

2. Zanim zostałem kuratorem...

...wyjechałem do Ośrodka Praktyk Teatralnych Gardzienice, gdzie pracowałem z Włodzimierzem Staniewskim, niegdyś jednym z najbliższych współpracowników Grotowskiego. Praktykowałem też we Wrocławskim Teatrze Lalek w ostatnim okresie pracy Wiesława Hejny. 20 lat temu związałem się z Ośrodkiem Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego, który w 2004 roku zacząłem prowadzić, a w 2007 przekształciłem w instytut. Ta pozornie kosmetyczna zmiana ma ogromne znaczenie. Obok archiwizacji i opracowań dziedzictwa Teatru Laboratorium wprowadziłem do tego miejsca praktykę teatralną. Dzięki rezydencjom artystycznym, letnim i zimowym szkołom i warsztatom powstało tu wiele zespołów teatralnych. W 2009 roku zorganizowałem obchody Roku Grotowskiego i wręczenie Europejskich Nagród Teatralnych. Otrzymał ją wtedy Krystian Lupa. Moja działalność zaowocowała też powstaniem Studia na Grobli, które stało się miejscem do twórczych poszukiwań. Tam jest realizowany program "Masters in Residence". Moim dzieckiem jest też Teatr ZAR, początkowo stworzony ze stażystów i praktykantów ośrodka, który dziś prowadzi międzynarodową działalność i zjechał już prawie cały świat.

3. Zdecydowałem się na tworzenie ESK...

...ponieważ jestem przekonany, że uda mi się uwydatnić wrocławskie i dolnośląskie życie teatralne i wpisać je na stałe w "perspektywę europejską". Jestem kuratorem nie od wymyślania nowych wydarzeń, lecz od wysłuchania i wyciągnięcia pulsu teatralnego Wrocławia na wierzch. Nie zamawiam spektakli, to zadanie pozostawiam dyrektorom poszczególnych scen.

4. Rok 2016 będzie się różnił od poprzednich...

...tym, że będzie nie tylko wielkim świętem, ale i inwestycją w przyszłość. Dla mnie jest szansą na odzyskanie kulturotwórczej roli teatru rodem z lat 60. i 70. We Wrocławiu kipiało wówczas życie artystyczne, między innymi za sprawą Grotowskiego i Teatru Laboratorium czy studenckiego Teatru Kalambur. Chciałbym, aby było jak w Moskwie czy Sankt Petersburgu, gdzie do teatru chodzą wszyscy. Gdy brałem tam udział w festiwalu teatralnym, to o niełatwych spektaklach Lwa Dodina dyskutowałem z petersburskim tramwajarzem, który nie opuścił żadnego jego przedstawienia. Chciałbym, aby wrocławscy tramwajarze chodzili do teatru.

5. Mój pomysł na zachęcenie mieszkańców do udziału w kulturze to...

...wyjście poza teatralne mury. Już teraz organizujemy szereg parateatralnych działań, jak program BodyConstitution oparty na pracy z ciałem, w który będą mogli włączać się wrocławianie. To kursy jogi, tai-chi, aikido i innych sztuk walki, które pozwalają lepiej poznać własną cielesność. Nie ma teatru bez fizyczności, a osoby po takich kursach stają się bardziej świadome i otwarte. Pozwala im to na lepsze zrozumienie teatru, także dramatycznego.

Poza tym dążę do współpracy z teatrami z Legnicy, Wałbrzycha czy Jeleniej Góry. Nie chcę, aby opierała się wyłącznie na sporadycznych wizytach ze spektaklami - marzy mi się stworzenie wspólnego dolnośląskiego sezonu teatralnego. Chcę też działać nie przez ilość, ale jakość.

6. Na temat mojego programu ESK mogę dzisiaj powiedzieć...

...że jego fundament stanowi Międzynarodowa Olimpiada Teatralna, która od początku była mocnym elementem naszej aplikacji o tytuł. We Wrocławiu odbędzie się między innymi Festiwal "Dziady/dziady", dla którego mickiewiczowskie dzieło będzie odskocznią do rozważań na temat podwalin naszej kultury i kulturowej tożsamości w perspektywie europejskiej. Poza tym czeka nas całe mnóstwo wydarzeń, na których prezentować będą się europejskie teatry tańca, komedii i dramatu.

Przygotowujemy także program "Pełnosprawna sztuka osób niepełnosprawnych", który ma służyć nie tylko kwestii integracji czy uwypukleniu problemów osób niepełnosprawnych, ale oddać im pełne pole ekspresji w sztuce.

7. 100 zł na kulturę w najbliższym czasie wydałbym...

...na wybitny koncert muzyczny. Poszedłbym do Filharmonii Wrocławskiej lub odłożył pieniądze na bilet na koncert w ramach festiwalu Wratislavia Cantans. Uwielbiam słuchać muzykę graną na żywo, płyty nie mogą się równać z tym przeżyciem.

8. Po ESK zostanie nam we Wrocławiu...

...przemiana, która dokona się w mieszkańcach. Najważniejsza jest zmiana świadomości społecznej. Kultura jest i pozostanie katalizatorem takiej zmiany. Nie zastąpi jej, lecz może ją wzmocnić i nakierować. Tak rozumiem cele ESK.

9. A ja po 2016 r. będę...

...wciąż działać w mieście, które jest Europejską Stolicą Kultury 2016. Ten tytuł nigdy nie zostanie nam odebrany. Namawiam instytucje kultury, aby powiesiły sobie na drzwiach tabliczki z napisem "Wrocław - ESK 2016". Mam nadzieję, że będę mieć więcej czasu na uczestnictwo w kulturze, nie tylko w życiu teatralnym. Do 2019 roku mam podpisany kontrakt w Instytucie Grotowskiego, a czym się będę zajmował artystycznie - jeszcze nie zdecydowałem.